Нұрлан Мамыралиев: Ұлттық құрамадағы әр спортшыдан жоғары нәтиже күтеміз

2019 жылдың 10-16 қарашасында Бахрейнде ММА-ден Әлем чемпионаты өтеді. Әлемнің 50 елінен 470 спортшы қатысатыны туралы ақпарат расталған болатын. Қазақстан намысын үздік 47 палуан қорғайды. Біздің құраманың ӘЧ-2019-дағы болжамдары туралы аралас жекпе-жек ММА-ден әйелдер ұлттық құрамасының бас жаттықтырушысы Нұрлан Мамыралиев "Қазақ үні" ақпарат агенттігіне берген сұхбатында айтып берді.

- Бахрейнге қандай үмітпен атанғалы отырсыздар? Біздің басты қарсыластарымыз кім?

- Әдеттегідей, біз Әлем чемпионатына тек «Алтын» алуға барамыз. ММА-ден Қазақстан құрамасы Азия дивизионындағы үздік команда. Оны Таиландтағы Азия Чемпионаты кезінде сәтті өнер көрсетіп, тағы бір дәлелдедік. Тиісінше біз Азиядағы бірінші орынымызды сақтап қалып қана қоймай, әлемдеде сондай көрсеткішке лайық екенімізді Әлем чемпионатында көрсетсек деген үміт әрі сеніміміз бар. Жақында көрсеткен рейтингте біз бірінші орында болғанбыз. Ал қазір Ресей мен Бахрейн құрамаларынан кейін үшінші орында тұрмыз. Бұл біздің осал екенімізді көрсетпейді. Бұл Бахрейн де, Ресей де осы жылы рейтингі жоғары шараларды көп өнер көрсеткендігінің дәлелі. Олар қатысқан жарыстарының көлемімен бізден «озып» отыр. Басқа жағынан біз теңбіз. Аталған елдерден бөлек, біздің тұрақты қарсыластарымыз Украина, Швеция (әсіресе әйелдер құрамасы) және АҚШ командалары.

- Ресей ММА құрамасының бас бапкері Геннадий Капшайкак: «Ресейдің басты қарсыласы – дәстүрлі түрде дайындалған, мықты әрі жақсы дайындалған командасы бар Қазақстан құрамасы» деп бекер айтпаған болар.

- Бұл шындық. Біз ресейлік палуандар туралы да дәл осылай айта аламыз. Мен жетекшілік ететін әйелдер командасына келетін болсақ, бұл жерде болжам жасау қиын. Соңғы екі жылда халықаралық чемпионаттардың деңгейі айтарлықтай өсіп, қатысушы елдердің саны артып келеді. Әрине біздің тізімде де атақты спортшы бар, біз одан әрқашан тек алтын күтеміз. Ол – Аян Тұрсын. Бокстан ММА-ға ауысқан Олимпиадаға қатысушы Саида Хасенованың да атағы одан кем емес. Антонина Катлярова, Сора Рахмонова сынды Азия чемпионатында жақсы нәтиже көрсеткен қыздар да бар. Жалпы біз ұлттық құрамадағы әр спортшыдан жоғары нәтиже күтеміз, барлығы қиын іріктеуден өтті, барлығы жеңіске жетуге дайын. Бапкерлердің негізгі мақсаты да осы.

- Сіз бір кездері Қазақстанда әйелдер арасындағы ММА жаңа ғана қалыптасып жатыр деп айттыңыз. Чемпион қыз дайындау үшін қанша жыл қажет?

- Шынында да, Қазақстан Республикасында әйелдер арасындағы ММА тек қарқын алуда - тек биыл тарихта тұңғыш рет әйелдер командасы құрылды! Бірақ аз уақытқа қарамастан, біз Азиядағы әйелдер арасындағы ММА-де көшбасшылыққа қол жеткіздік. Бұл Қазақстанның Аралас жекпе-жек федерациясының, жаттықтырушылар құрамының және әрине аймақтық өкілдерінің үлкен еңбегі.

Чемпиондықты сақтап қалуға немесе чемпион атануға болатын нақты кезең жоқ, барлығы спортшының жеке ерекшеліктеріне, моральды-мықты ерік-жігерге, еңбексүйгіштікке, талантқа, алға қойған мақсатқа жетуге деген ұмтылысына байланысты. Мысалы, Тұрсын Аян аз уақыт ішінде бастаушыдан «тәжірибелі» спортшыға өтті, бұл көптеген жылдар бойы жүретін жол. Сонымен бірге ол жекпе-жектің төрт түрінен халықаралық дәрежедегі спорт шебері атағын алды.

- Жас кезіңізде сізді самбошы және жекпе-жек өнерінің майталманы ретінде таныдық. Спортшыларды дайындауда сіз нені таңдайсыз: керемет техника немесе күресе білуі?

- Біраз қате. Басында мен футболшы болғанмын. Мен бала кезімнен колледжге дейін футбол ойнадым. Институтта самбоны меңгердім, сондықтан мен ескі кеңестік мектептің самбошысымын, спорттық жетістіктерім бар. Ұзақ уақыт бойы бокс пен кикбоксинг, джиу-джитсу және т.б. жаттығулар жасадым. «Кеңес мектебі» дегеніміз не, мысалмен түсіндіремін. «Бокстан спорт шебері» немесе тіпті «бокстан спорт шеберлігіне үміткер» атағына ие болу үшін көп нәрсе керек еді. Бүгінгі таңда кез-келген халықаралық шеберлер осындай стандарттарға сай бола бермейді!

Қазіргі ММА-ға келетін болсақ, ондағы спортшы бәрін білуі керек: шок, күрес техникасы және әрине грепплинг. Шынында да, кейбір спортшылар кейбір элементтерді жақсы жасап, ал кейбіреулері нашар орындайды. Сондықтан біздің спорт «аралас жекпе-жек» деп аталады. Мен жаттықтырушы ретінде нақты техникалық қарсылас үшін жаттығуды оның техникалық және тактикалық ерекшеліктерін ескере отырып реттеуім керек. Біз ықтимал қарсыластардың бейнелерін көреміз, олардың стилін талдаймыз, содан кейін барып, соққыларға да, күрес түрлеріне де назар аударамыз.

- Сіз шәкірттеріңіздің бойындағы қандай адамгершілік қасиеттерді қолдайсыз?

- Көптеген шәкірттерім үшін мен «екінші әке» боламын. Өзара қарым-қатынасы нашар отбасылардан шыққан балалар бізге жиі келеді. Және біз оларға отбасында берілмеген тәрбиені көріп, сол күйінде қабылдауға мәжбүр боламыз. Мен мейірімді, сыпайы және қатал да бола аламын. Көз алдымдағы қыздардың қыздар екенін ешқашан ұмытпаймын. Олардың барлығы спортпен кәсіби түрде шұғылданбайды, кейбіреулер үшін ММА жай хобби. Біреу басқа мамандықты таңдайды, біреу отбасында бақыт табады. Сондықтан оларға ең бастысы - оқу, болашақ өмірде қажет білім алу, содан кейін - спорт екенін айтып шабыттандырамын. Негізгі адами құндылықтардан бастап, патриотизмді, отбасына, достарына және қоршаған орта мен қоғамға деген сүйіспеншілікті оятуға тырысамын. Мақсатқа жетуде табандылық пен еңбек керек.

- ММА аралас жекпе-жектен Біріккен федерациясының құрылуын қалай бағалайсыз? Не өзгерді?

- Аралас жекпе-жектен Қазақстанның біріккен федерациясының күш-жігерінің арқасында бүгінде барлық салмақтағы ерлер мен әйелдердің ұлттық құрамасының толық құрамы ұсынылды. Төлемдердің толық циклі жүргізілуде. Біздің спорт тарихымызда тұңғыш рет оқу-жаттығу жиынының жетекші кезеңі Әлем кубогы өтетін жерде - Бахрейнде өтеді. Сонымен қатар, бапкерлік жұмысқа басымдылық беріп, өз қызметімізге қатысы жоқ, бірақ спортшылар үшін маңызды басқа мәселелерге бас қатырмай жұмыс істеу мүмкіндігі туды. Бұл үшін федерация басшылығына көп рахмет.

- Сіз өзіңіздің командаңызға адамдарды қалай таңдайсыз? Аулаларды аралап, қабілетті жігіттер мен қыздарды іздейді деген сыбыстар да бар?

- Біз балаларды аулаларға жинайтын кездер өтті. Қазір әр облыста аккредитацияланған федерациялар бар. Олар аймақтық чемпионаттарды өткізеді. Содан кейін республикалық чемпионат өтіп, сол жерден іріктелген спортшылармен ұлттық құрама құрылады. Әрине ММА ұлттық құрамасының бас жаттықтырушысы Баян Жангаловпен бірге біз облыстық жарыстарға барып, өзіміз үшін талантты жастарды көріп қайтамыз. Алматыға келетін болсақ, біздің спортзалға, басқа спорт түрлерінен де көптеген талантты қыздар келеді. Егер олар шынымен де дарынды болса, оларға Алматы құрамасының мүшелерімен бірге тегін жаттығуға және өздерін әрі қарай дамытуға толық мүмкіндік алады.

- Сіз қорқынышты сынақтан өттіңіз - бірнеше ай бойы жүре алмай қалдыңыз. Спорт сізге аяғыңыздан тұруға қалай көмектескенін айтып берсеңіз.

- Мен жол апатынан аман қалдым. Сол апат салдарынан бір жарым жыл мүгедек болдым. Дәрігерлер «Мүгедектік» диагнозын өзгермейтіндей етіп қойды. Олар: «Жақсы жағдайда балдақ, мүмкін, таяқпен жүресіз», - деді. Мен барлық кәсібімді, бизнесімді жауып, Қытайға емделуге баруым керек еді. Қайтып келгеннен кейін дәрігерлер маған қалыпты физикалық белсенділікті ұсынды. Сөйтіп мен жаттығу залына оралдым, онда мен жалғыз өзім жаттығу жасай бастадым. Содан кейін біртіндеп балаларға «ескі мектептің» трюктерін көрсете бастадым және қалай толықтай жаттығу жасағанымды байқамадым. Содан кейін мен Туризм және спорт академиясында жаттықтырушы курсын бітіріп, үшін мамандығымды игердім. Кейін 50-жасымда өмірімді жаттықтырушылыққа арнадым. Менің көптеген шәкірттерім өсіп, республикалық чемпионаттың, Азия чемпионаттарының, Әлем біріншілігінің жүлдегерлері атанды. Біразы үйленді, отбасын құрды. Ал мен бұл қиын, бірақ қажетті ісімнің бекер еместігін түсіндім. Осылай спорттың арқасында денсаулығымды қалпына келтіріп, алдыма жаңа мақсат қойдым.