БІЗДІҢ ТЕАТРЛАР ШЕБЕРЛІКТЕРІНІҢ ШЫҢДАЛҒАНЫН КӨРСЕТТІ
Дулат ИСАБЕКОВ: БІЗДІҢ ТЕАТРЛАР ШЕБЕРЛІКТЕРІНІҢ ШЫҢДАЛҒАНЫН КӨРСЕТТІ
– Дулат аға, жетпісіңіз құтты болсын! Елімізде тұңғыш рет өтіп жатқан «Исабеков әлемі» атты Халықаралық театр фестивалі туралы не айтасыз? Көңіліңізден шықты ма?
– Апта бойы өткен бұл кеш өте жоғары дәрежеде өтті. Көптеген театрлар осында бас қосты. Тек ғана Қазақстан халқының театрлары емес, фестивальге Ресей Федерациясының, Түркия, Болгария, Тәжікстан және Башқұртстан Республикаларының да театр ұжымдары белсене қатысты. Бұл шара барлық халықтың мерекесіне айналды. Дәл осындай театр мерекесінің Қазақстанда өткеніне өте қуаныштымын. Бұл шараның басқа фестивальдерден айырмашылығы – бір ғана автордың шығармаларынан өткізіліп отыр. Көптеген керемет пікірлер айтылды. Мен әсіресе қазылар алқасының шешіміне риза болдым. Бұрынғыдай ең үздік спектакль, 1-ші дәрежелі, 2-ші дәрежелі деп ешқайсысын бөле жарған жоқ. Бұл жолы авторларды шеберліктеріне қарай бағамдады. Бұл маған өте ұнады. Ең үздік актриса, ең үздік актер, содан кейін екінші пландағы ең үздік актер деп жалғаса берді. Негізінен бұл шарада Петербург театрынан басқасының барлығы марапатқа ие болды.
– Аға, елімізді ғана емес, әлемді тамсандырған осындай айтулы шарадан кейін, «біздің елде драматургия жоқ» деп жүрген кейбір режиссерлардың аузына құм құйылған шығар...
– Солай болды-ау деймін. Енді олар тым құрығанда біраз уақытқа дейін болса да, «біздің елде драматургия жоқ» дегенді тоқтата тұратын шығар. Өйткені жұрттың айтар жауабы бар емес пе? Егер де біздің елде драматургия жоқ болса, неге өзге жұрт пьесаны ала-мала Алматыға көшіп келді деген.
Бірақ бір адамның пьесасы барлық театрға бірдей азық бола алмайды ғой. Елімізде 52 театр бар болса, олардың әр қайсысында тым құрығанда 20-25 спектакль болады. Жылына бір 3-4 премьера жасайды. Бір автордың шығармасын қайталай бермейді ғой. Осы тұрғыдан алғанда біздің елде озық драматургиялық шығармалар аз. Сондықтан әлі де драматургияға жете көңіл бөлу керек.
– Аға, өзіңіз бір сұхбатыңызда: «Драматургия саласы бойынша Еуропаны айтпағанда, көрші Ресейден көп кембіз. Олардың драматургиясының жаңашылдығы мен әртістерінің қабілетіне сөз жетпейді», – деген екенсіз. Отандық актерлардың бұл жолғы қарым қабілеті қалай болды? Қалыс қалмаған болар...
– Жалпы театрдың шеберлік деңгейі тұрғысынан алғанда, біз өз актерларымызды бекер ренжітіп жүр екенбіз. Осы жолы қазақстандық театр тарландарының шеберлік деңгейінің әлдеқайда жоғары екеніне көзім жетті. Шын мәнінде біздің театрлар бұл жолы шеберліктерінің шыңдалғанын көрсетті. Тек өзіміздікі болғасын байқамайды екенбіз. Шараға қатысқан театрлардың барлығы шама шарқынша өз өнерлерін көрсетті. Бәрі де дұрыс, ойдағыдан да артық дәрежеде өтті.
Бірақ осы шараның аясында бір нәрсе менің көңілімді сәл түсіргендей болды...
– Иә, айта беріңіз...
– Осы бір бүкілхалықтық мерекеге айналған айтулы шараға Алматы қаласы әкімдігінің төбе көрсетпегені мені ойландырды. Алматы қаласы биылғы жылды Мәдениет жылы деп жариялады. Ал, осы қалада өтіп жатқан Халықаралық театр фестивалі Қазақстандағы театр саласындағы нөмірі бірінші оқиға бола тұра, олардың назарынан тыс қалды.
Бұл шара турасында Алматы қаласының әкімі Ахметжан Есімов құлағдар. Орынбасарларына тиісті тапсырма да берілген. Бірақ неге екені белгісіз әйтеуір Алматы әкімдігінен тірі жан қарасын көрсетпеді. Бұл шараға олардың қолдау көрсетпегенінен, олар іштей қарсы болды ма деген ойға қалдым. Мен оларға көшеде жүрген жәй бір адам емеспін ғой. Осылайша Алматы қаласының әкімдігі елімізде тұңғыш рет өтіп отырған Халықаралық театр фестиваліне оң қабақ танытпады. Сонда бұлардың Мәдениет жылы деп жариялағаны қайда қалды? Өнерді түсіну үшін, оны құрметтеу үшін биік парасат қажет қой. Бірақ өкінішке орай ондайды мен жергілікті билік өкілдерінен көре алмадым.
Әншейінде, сөздің реті келсе, әкім-қаралардың барлығы қазақ драматургиясы туралы пікір айтуға ұста. Ал, қазақ драматургиясының керегесінің кеңейгеніне, шет елдерге шыға бастағанына селт етпеді. Ал, маған ең бастысы – биліктің құлағын ұстағандардың емес, қарапайым халқымның ықыласы қымбат. Халқымның ерекше ықыласына, құрметіне бөлендім. Ең ерекше қуаныш осы деп айтар едім.
– Бір апта бойы спектакль өткен театрларда ине шаншыр орын болмады. Халықтың өнерге деген, сіздің шығармашылығыңызға деген ілтипатын осыдан-ақ аңғаруға болатын шығар...
– Шынымды айтсам, жұрт бәрін тастап, дәл осылай келеді деп ойламаған едім. Жұрттың театрға, драматургияға деген ықыласының ерекше екенін көріп, мен қатты қуандым. Демек, менің де еңбегім еш кетпеген сияқты. Тіптен күндізгі спектакльдердің өзіне жұрттың көптеп жиылғанын көргенде, кәдімгідей риза болдым.
Өнердің қадірін ұғынатын жандардың бәрі бұл күні өздерінің ыстық лебізін білдіріп жатты. Болгариядан келген актриса Анна Петрова болса, құттықтау сәтінде «Это – великий драматург» деп бағалап жатты. Мұндай құттықтау сөздерді тізбектеп жатудың қажеті жоқ. Оның бәріне халық куә болды.
– Әрине аға, сіздің еңбегіңіз еш кетпейді, қазақ деген халық барда. Бүгін жемісті жетпіске келсеңіз, енді жарқын жүзбен жүзге де жетіңіз!
Сұхбатасқан:
Гүлмира САДЫҚОВА