«Ақ жол» Саакашвилидің үлгісі бойынша экономикалық реформаларды ұсынды

«Ақ жол» партиясы Саакашвилидің экономикалық еркіндік актісінің үлгісі бойынша экономикалық реформаларды ұсынды. Бұл туралы Азат Перуашев Үкіметке жолдаған депутаттық сауалында мәлімдеді.

ҚР Премьер-Министрі А.Ұ. Маминге

Пандемиямен күрес кезінде Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Үкімет экономиканы қолдаудың бірнеше шараларын қабылдады.

Бұл шаралар бизнеске үлкен көмек көрсетті, «коронакризистің» соққысын жеңілдетті, мыңдаған ШОБ субъектілерін түпкілікті күйреуден құтқаруда маңызды рөл атқарды.

Алайда, пандемияның жойқын әсері, әсіресе вакцинация бағдарламасының сәтсіздігі жағдайы жалғасуда, бұл жеке кәсіпорындардың өмір сүру мүмкіндігін азайтады. ҰКП мәліметінше, өткен жылы 30 мыңнан астам ШОБ субъектісі жұмысын толығымен тоқтатты.

Биылғы бизнестің жұмысына қойылған шектеулердің жалғасуын ескеретін болсақ, бұл толық ақпарат емес деп айтуға толық негіз бар.

Осыған байланысты, «Ақ жол» демократиялық партиясы дәстүрлі тәсілдерден бас тартатын бірегей шараларды қабылдау қажет деп есептейді.

Сонымен қатар, бұрынғы шешімдер біртіндеп өз тиімділігін жоғалтуда. Біздің ойымызша олар жартылай кейде әсер етеді, ал кейде қайшы пікір тудырады.

Осы тұрғыдан алғанда, Тұңғыш Президент Н.Назарбаевтың бұрынғы тәжірибеге назар аудармай, нарықтық реформаларға бет бұрған Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарының тәжірибесін пайдалану орынды болар еді. 

Мәселен, тәуелсіздік жарияланғаннан кейін жарты жылдан соң Қазақстан пост-кеңестік кеңістікте бірінші болып Жеке кәсіпкерлікті қорғау туралы заң, сәл кейінірек Шетелдік инвестицияларды қорғау туралы заң қабылдады, сондай-ақ инвесторларға инвестициялық режимнің тұрақтылығына, заңнамадағы теріс өзгерістерден қорғауға кепілдік берілген бірқатар ірі келісімдерге қол қойды.

Бұл бүгінде мемлекеттік органдардың қосымша жүктеме тудыратын есептіліктің барлық жаңа түрлерін енгізуіне, преференцияларды қайта қарауға және әкімшілендіруді қатаңдатуға күрт қайшы келеді. Бұл ретте, Есеп комитетінің деректері бойынша бюджет үшін барлық осы шаралардың тиімділігі 10%-дан азды құрайды, ал бизнеске жүктеме аса зор өсуде.

Кәсіпкерлік кодекс енгізілгеннен кейін бірнеше жыл өткен соң инвестициялардың бір бөлігін тікелей қайтару сияқты ең тартымды инвестициялық преференциялар алынып тасталады.

Мұндай «эксперименттер» инвестициялық тартымдылыққа нұқсан келтіріп қана қоймай, экономикалық өсу жоспарларын мағынасынан айыратын реттеудің тұрақсыздығын тудырады. Бұл үнемі өзгеріп отыратын ережелер жағдайында мүмкін емес.

 «Ақ жол» демократиялық партиясы да экономиканы қолдауға көрші елдердің табысты үлгісіне сүйену керек деп есептейді. Атап айтқанда, біздің саяси бағдарламамыз Грузияның Саакашвили кезеңіндегі жетістіктеріне сілтеме жасайды.

Онда қарқынды экономикалық өсуге әкелген маңызды реформалардың бірі экономикалық еркіндік деп аталатын актіні қабылдау болды.

Акт экономикалық саясат тұрақтылығының айрықша маңыздылығын бекітті. Мысалы, салықтың жаңа түрлерін енгізу немесе қолданыстағы салық мөлшерлемелерін көтеру бүкілхалықтық референдум арқылы ғана мүмкін болды.

Экономикалық еркіндік актісі ЖІӨ-нің жансыз көрсеткіштерін емес, «азаматтардың әл-ауқатын қамтамасыз ету» және мемлекеттік қарызды азайта отырып, елді келесі ұрпаққа беру міндетін белгіледі. 

Ол сондай-ақ мемлекеттік бюджеттің біртұтастығы қағидатын орнатты, бұл мемлекеттік кәсіпорындардың мемлекеттік қаражатты еркін пайдалануын және бюджеттен тыс қорлардың бақылаусыз жұмсау практикасын тоқтатты.

Біздің көптеген квазимемлекеттік кәсіпорындарымыз бен БЖЗҚ, медициналық сақтандыру қоры, түрлі ӨРҰ-ға төленетін міндетті жарналар сияқты ашық емес қорлары бар Қазақстан үшін бұл аса маңызды мысал. Өйткені, міндетті төлемдер салыққа ұқсас, өйткені мемлекет оларды жұмсау тәртібін анықтайды. 

Саакашвилидің экономикалық реформасы микробизнесті салықтан толығымен босатты, КТС-ын 15%-ға дейін төмендетті, скандинавиялық үлгі бойынша компаниялардың өз дамуына қайта инвестицияларын салықтан босатты. Грузия бизнесті көлеңкеден шығарып, Дүниежүзілік Банктің Doing Business рейтингі бойынша әлемде 9-орынға шықты, бұл инвестициялар ағыны үшін қуатты факторға айналды.

Әрине, Саакашвилидің Экономикалық еркіндік актісі барлық қазақстандық мәселелерді қамтымайды. Біздің жағдайда оларды адал бәсекелестік, нарықтарды монополияландыру талаптарымен толықтыру, шенеуніктерге кәсіпкерлер сотта дәрменсіздігін дәлелдейтін заңсыз айыппұлдарды өз қалтасынан төлеу міндетін жүктеу және т.б. орынды болар еді.

Жоғарыда баяндалғанның негізінде, «Ақ жол» демократиялық партиясы Республика Үкіметіне экономикалық және бюджет саясатының ұзақ мерзімді тұрақтылығын, бизнес кепілдіктері мен инвестицияларды салықтар мен есептілікті қатайтудан, сондай-ақ оларды шенеуніктердің озбырлығы мен еркін пайдалануынан қорғауды қамтамасыз ететін өзекті шараларды қоса отырып, өзінің экономикалық еркіндіктің ұлттық актісін әзірлеуді ұсынады.

Құрметпен,

«Ақ жол» фракциясының депутаттары