«ЕЛ БІРЛІГІ» («ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҰЛТ») ДОКТРИНАСЫ ТУРАЛЫ «МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ» ҚОҒАМДЫҚ ҚОЗҒАЛЫСЫНЫҢ ТӨРАҒАСЫ МҰХТАР ШАХАНОВТЫҢ МӘЛІМДЕМЕСІ

Осыдан жарты ай бұрын «Жас Алаш», «Президент және хал¬ық», «Қазақ», «Жаңа апта», «Жас қазақ үні», «Қазақстан», «Заман-Қазақстан» газеттерінде және «Abai.kz» сайтында белгілі әдебиет, өнер, ғылым қайраткерлері Ә.Нұрпейісов, М.Әлімбаев, Ш.Елеукенов, М.Мырзахметов, Т.Кәкішев, А.Әшімов, Қ.Медеубеков, Қ.Жұмаділов, Д.Исабеков, Р.Сыздықова, Г.Бельгер, Қ.Мырза-Әлі, Б.Нұржекеев, Қ.Сәрсекеев, С.Сматаев, Ғ.Қабышұлы, Қ.Ысқақ, Т.Медетбек, Қ.Ормантаев, Б.Атабаев, И.Сапарбай, Ғ.Жайлыбай, Н.Нүсіпжанов, М.Ілиясова, А.Қоразбаев, партия басшы¬ла¬ры Ж.Тұяқбай, Б.Әбілев, С.Әбділдин, В.Козлов және республикамызда шығатын газет-журналдардың бас редакторлары, зиялы қауым өкілдері, қоғамдық ұйымдар жетекшілері, барлығы 124 адам қол қойған, 5 мыңнан астам халық қолдаған «Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевқа, қазақ халқына, республикамыздағы өзге ұлт өкілдеріне АШЫҚ ХАТ» жариялаған едік. Онда бастауын «американдық ұлттан» алатын, бірақ біздің айқайымыздан кейін аты «ел бірлігі» боп көзбояушылықпен өзгертілген «қазақстандық ұлтқа», яғни Қазақстан халқы Ассамблеясы талқылауға ұсынған «Ел бірлігі» доктринасына бұлта¬ртпас дәлелдер арқылы қарсылық білдіргенбіз. Бірақ билік осын¬шама халықтың қарсылы¬ғына құлақ аспай, доктринаны жедел түрде қабылдатып жіберуге күш салуда. Ал доктрина қабылданған сәттен бастап, Америкадағы сияқты бәріміз бір ұлт боп ұйысамыз. Қазақ ұлты республикамыздағы көп этностың біріне айналады. Ұлтқа бөлектену, оның қасиетін, тарихын ардақтау деген мүлде болмайды. «Үш тұғырлы тіл» аясындағы орыс тілі мен ағылшын тілі алға шығады да қазақ тілі бірте-бірте қимыл-қозғалысын тоқтатады. Доктринадағы «мемлекеттік тілді дамытамыз» деген сөздер жұртшылықты алдарқату үшін ендірілген. Себебі «амери¬кандық ұлт» идеясы мүлде басқа мақсатты көздейді. Біздің халықтарымыздың мүд¬десіне кереғар бұл идеядағы ұлт мәселесі әркімнің жеке шаруасына айналады. Егер сол тұста «мен қазақпын», «мен орыспын», «мен ұйғырмын» десеңіз жауапқа тартылуыңыз ғажап емес. Ол туралы Елбасы «Нұр Отан» партиясының кезектен тыс өткен ХІ съезінің баспасөз мәслихатында өзі менсінбейтін мемлекеттік тілде емес, ресми тілде былай деп сездіріп еді:

«…мы идем к самоидентификации – быть единым народом Казахстана. Вот, например, аме¬ри¬канцы состоят из сотни народов и наций, но называ¬ются американцами. Никто там не называет друг друга ки¬тай¬цем или корейцем. А твоя национальность – это твое дело… И это правильно. Потому что одна страна должна жить одним народом».

Елбасы тағы бір сөзінде: «…бұл идеяны менің ойымша, қазақ тілінде «қазақстандық ұлт» емес, «қазақстандық ел» деп атаған жөн тәрізді» деген болатын. («Егемен Қазақстан», 31-мамыр, 2008 ж.) Осы мәселеге арналған бір өлеңімде мынадай жолдар бар еді:

«Қазақстандық ұлтты» мейлі «қазақстандық ел» деңіз, одан оның мән-мазмұны өзгерер деп сенбеңіз.

Құл ететін, құм ететін жігеріңді, місеңді,

Тіпті «қазақ елі» деңіз ұлтқа салар кісенді.

Аты ғана ізгіліктен елес беріп саналы,

Зұлымдығы, кісендігі өз күшінде қалады…

Бұл бағытпен ұлтыңызға өзіңіз көр қазасыз,

Бірақ әсте ойламаңыз қаламын деп жазасыз.

Басталатын төгілген қан, сатылған жер атынан,

Ешкім ертең құтыла алмас қатал тарих сотынан.

«Қазақстандық ұлт» ақыры «Ел бірлігі» атауына барып табан тіреді. Бұл қауіпті идея туралы Өзбекстан Республикасының Президенті И.Каримов өз елінің депутаттарымен кездескенде былай деді:

«Көршімізді «Қазақстан Респуб¬ликасы» деп айта алмаймын. Себебі Қазақстанның жері, жера¬сты байлығының 75 пайызы өзге шетел азаматтарының қолына саты¬лып кеткен. Енді олар «қазақ» деген ұлтты құртып, «қазақстандық ұлтпен» паспорт бермекші. Өздері осындай жағдайда тұрып маған «Орта Азия Одағын құруға қолдау көрсет» дейді. Өз ұлтын жойып жатқан елге мен қалай сенуім керек?»

Қазақстан халқы Ассамблеясының «Ел бірлігі» доктринасына қарсы Президентке, қазақ халқына және республикамыздағы өзге ұлт өкілдеріне жолданған ашық хатқа бүгінге дейін 15 мың адамның қуаттап, қол қойғанын жұрттың есіне сала отырып, Қазақстан билігіне мынадай талап қоямыз:

Егер билік 2009 жылғы 17-желтоқсанға дейін, құрылымы да, заңдылығы да күмәнді, екінші Парламент роліндегі, әлемнің бірде-бір елінде жоқ Қазақстан халқы Ассамблеясы арқылы ұсынылып отырған, өзінің түпкі негізін «американдық ұлттан» алатын «ел бірлігі» («қазақстандық ұлт») доктринасына тоқтау салмайтын болса, осы жылдың 20-қыркүйегінде Республика сарайында 4 мың адам қатысқан «Мемлекеттік тілді қолдау» акциясында билікке қойылған 10 талапты орындауға, оның ішінде әсіресе мемлекеттік тіл туралы арнайы заң қабылдауға және тәулігіне 24 сағат жұмыс істейтін мемлекеттік тілде телеарна ашуға уәде бермесе, 17-желтоқсанда, яғни, 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісіне 23 жыл толған күні, ұлтының, тілінің жойылуына келіспейтін адам¬дармен бірге аштық жариялаймыз. «Ел бірлігі» доктринасы бүкілхалықтық талқылауға ұсынылып отырғандықтан ол туралы пікір айтуға, қарсылық білдіруге бәріміздің де құқымыз бар. Ал аштық жариялау аясындағы менің жеке басыма тоқталар болсақ, екі рет жүрек талмасын (инфаркт) алған адам ретінде маған бұл шара үлкен қиындық тудыруы мүмкін. Бірақ ұлтымыздың жойылғанын көргенше, оған дейін көз жұма салған әлдеқайда жеңіл емес пе?!

Бізбен бірге Бақтыбек Иманқожа бастаған «Желтоқсан рухы» қоғамдық бірлестігінен 30 адам, Бейсенғазы Сәдуұлы бастаған «Желтоқсан ақиқаты» қоғамдық бірлестігінен 20 адам және белгілі тарихшы, фило¬логия ғылымдарының докторы, профессор Мекемтас Мырзахметов бастаған ғалымдар тобы, Қазақстанның Халық Қаһарманы, желтоқсан құрбаны Қайрат Рысқұлбековтың анасы Дәметкен Асанбаева мен желтоқсан құрбаны Ләззат Асанованың анасы Алтынай Асанова бастаған аналар тобы да аштық жариялауға отырмақ. Аштық жариялаушылар тізімі 17-желтоқсанға дейін жалғаса бермек.

Жуырда, Астанада, ел рухын асқақтату мақсатында «Қазақ елі» монументі ашылды. Жағым¬паздар оны Фран¬циядағы Эй¬фель мұнарасынан да биік қойып, мадақтап жатты. «Қазақ елі» монументінің басқы бетіне, соңғы кездері қайта-қайта мәңгілік Прези¬денттікке ұсынылып жатқан Н.Назарбаевтың ғана түр-тұлғасы сомдалған. Қалғанының бәрі аты-жөні белгісіз, символикалық бейнелер. Сонда Президентімізге ұлтымызды жо¬юға ерекше қайрат көрсет¬кені үшін және қаншама жыл бойына, өркениетті елдердегідей, мемлекеттік тіл туралы арнайы заң қабылдауға жігерлі түрде қарсы шығып келгені үшін осындай ескерткіш орнаттық па? Бірақ «Қазақ елін» Әбунасыр әл-Фарабисіз, Сұлтан Бейбарыссыз, сол ескерткіш маңындағы қоқысқа апарып тасталған Керей мен Жәнібексіз, Абылайхансыз, Исатай-Махамбетсіз, Абайсыз, Ахмет Байтұрсынұлысыз елестету мүмкін бе? Жағым¬паздықтың да шегі, шеті болуы керек еді ғой.

Қазіргі кезеңде қазақ перзенттерінің алдында үш-ақ жол қалған сияқты. Бірі – қазақ ұлтының және республикамыздағы өзге аз ұлт өкілдерінің тілін, рухын жоюға алып баратын «ел бірлігі» («қазақстандық ұлт») доктринасын шамасы жеткенше мадақтап, ТЖ-лықпен, яғни биліктің «табанын жалаумен» айналысу. Екінші жол – «сен тимесең мен тимен бадырақ көз» деген бағыт ұстанып, жеке мүддесін ғана ту етіп, аузына су толтырып алғандай, үнсіз, тілсіз отыру. Үшінші жол – басына төнер қауіп-қатерге қарамай қазақ ұлтын, оның рухани пара¬сатын сақтап қалуға күш салу. Елім, ұлтым деп соғар жүрек үшін, бұдан үлкен міндет болмасы айқын.

Кәне, кім қай жолға бұрылады?

№45 27.11-04.12.2009 ж.