Мұхтар Шаханов аштық жария¬ламақ¬шы!

Еліміздегі жоғары биліктің «қазақ¬стан¬¬¬¬¬дық ұлт» саясатының түрлендіріп, «Ел бірлігі» доктринасына айналдырған саясатқа қарсы ке¬ше Алма¬ты¬дағы Ұлттық баспасөз клу¬¬бын¬¬¬да баспасөз мәслихаты өтті. Оған ақи¬ық ақынмен қоса «Желтоқсан» көтеріл¬іс¬інің құр¬¬баны Ләззат Асанованың ана¬сы Ал¬тынай Асанова; «Желтоқсан» ба¬тыр¬¬лары¬ның бірі, Қазақстанның Халық Қаһарманы Қайрат Рысқұл¬беко¬в¬¬¬тің інісі, «Желтоқсан рухы» қоға쬬¬¬дық бірлестігі төрағасының ор¬ны¬баса¬ры Талғат Рысқұлбеков; «Желтоқ¬сан ақиқаты» қоғамдық бір¬лес¬тігінің төрағасы Бейсенғазы Сәду¬ұлы; «Ұлт тағдыры» қоғамдық қозға¬л¬ыс¬ының¬¬ Астанадағы бөлімшесі ж嬬теꬬ¬¬шісі Жангелді Шымшықов; ақ¬ын, тәржімашы, Абай мен Мағжан поэ¬зия¬сының аудармашысы Владимир Акимов; «Жас Алаш» газетінің тілшісі, М.Шаханов атындағы «Рух пен Тіл» клубының төрағасы Жанболат Мамай қатысты. Мәслихатты жүргізуші М.Шаханов өзінің мәлімдемесін (3-бет) оқы¬¬ған¬нан кейін сөзін былай жал¬ғастырды. «Бізге үлгі ретінде ұсынылып жүрген «америкалық ұлт» сол құрлық¬тың түпкілікті, байырғы халқы – мил¬лион¬даған үндісті қарудың күшімен қырып салған, адам сүйегінің үсті¬не орналасқан, жүз мыңдаған түрлі ұлт өкілдерінен құралған жасанды мем¬лекет. Біздің басшыларымыз да осы жолға бізді түсіргісі келеді. Сон¬да сандаған ғасырдан бергі ата-бабалары¬мыз¬дың төгілген қаны мен тері, арманы, қысқасы бәрі көкке ұша ма? Онда біздің халқымыздың, біздің ұлтымыздың та¬ри¬хы¬ның түкке керегі болмай қалады ғой! Қазақ ұлты жер бетінен жойылады ғой?! Бұған дейін біздің елімізде 130 ұлт¬тың өкілдері тұрады деп жазып келіп едік, енді жақынан бастап 140 ұлт бар дегенді шығарып алдық. Кейбір ұлт жал¬ғыз ғана адамнан тұрады! Оның өзі де өз тілін ұмытып кеткен. Сонда біз де сол көп ұлттың біріне айналайын деп отырмыз. Біз бұған түбегейлі қарсымыз! Өйт¬кені, бұл доктрина қабылданған жағ¬¬дай¬да қазақ халқы ғана жойылып қо鬬май¬ды, өзге де ұлттардың бәрі жо¬йылବды! Доктринада көрсетілген «тіл¬¬¬¬дер¬ді дамыту» секілді сөздің бәрі – көз¬бояушылық, себебі «қазақстандық ұлт» ертең ондай шалқымаға, толқымаға жол беріп қоймайды. «Үш тұғырлы тіл» дейміз, оның ішінде орыс тілі алға шығатыны, сосын қалса ағылшын тілі дами¬тыны, ал қазақ тілі сүтке тиген күшіктің кейпін киетіні қазір-ақ бәрімізге түсінікті. Сон¬дықтан бүгінгі ең үлкен мәселе – Қазақ ұлтын сақтап қалу, бұған ат салыспаған адамның бәрі де азамат емес! Қазақ емес, мазақ! Бұл біздің ең соңғы, шешуші тяұқ серпуіміз бо묬уы да мүмкін! В.Акимов: В первую очередь я прошу прощения у аудитории за о, что не могу выступить здесь на казақском языке, хотя являюсь переводчиком. Я к проблемам сво¬ей страны, моей Родины – Ка¬зах¬стан отношусь очень ще¬п¬ет¬иль¬но. Сейчас возникла про¬бле¬ма неправильной, может нес¬знан¬но неправильной трବ¬к¬¬¬то¬в¬кой понятия «нация». Пре¬ж¬де всего у нас на первом ме¬с¬¬то должна быть казахская на¬ц¬ия. Со всех позиции терии и практики она заслужила, зବ¬во¬е¬¬ва¬ла исторически свое на第¬¬вание. Может быть «казах¬стан¬¬ский народ», но «ка¬зах¬стан¬ской нации» быть не мо¬жет! Это разные вещи. Что такое казахская нация – это ти¬туль¬¬ная нация. Титульная нация дает культуру всему обществу. А культура не может быть без язы¬ка. Главным элементом любой куль¬туры является язык. Отсюда выте¬кает необходимость зна¬ние этого языка всеми чле¬на¬ми казахстанского народа. Титуль¬ная нация – это стержень, во¬к¬¬руг которого формируется наше общество. Формирование идет естественно. Мы вокруг титульной нации формируемся как единый народ. Выньте стер¬жень, и все развалится. Я выступаю здесь как муд¬рый аксакал, потому что нацио¬наль¬ная политка должна быть му䬬рой, очень взвешенной, сба¬лан¬¬сированной. А это идея «казах¬стан¬ской нации» наруша¬ет наш баланс. Это очень опа¬с¬ная идея! И последнее. У нас закона¬дательно закреплено двуед¬ин¬¬ство языков. И мы понимаем, роль русского не постоянна, она временна, до тех пор, пока мы не освоим государственного языка. У нас должен быть моноязык, это – казахский язык. А, кто хочет изучать другие языки, никому это невозбраняется. Резюмируя свое выступление я должен отметить, что совер¬шенно некорректно сравнение на¬шу страну с Америкой, с Бра¬зил¬ией, кото¬рые не имеют титуль¬ной нации в своем составе, ко¬то¬рая была уничтожена в свое время. Ихний опыт совершенно не подхо¬дит к нам. У нас консо¬ли¬дация вокруг титульной - вокруг казахской нации. Мы говорим нашему Президенту, давайте действовать взвешенно, обдуманно, давайте не будем рушить наш стержень, которой является титульная казахская нация! Б.Сәдуұлы: Біздің, «жел¬тоқ¬сан¬¬дық¬тардың» руһ¬ын өш¬ір¬¬уге ба¬ғыт¬¬талған, олар¬¬ды мо¬йын¬¬да¬ма鬬тын, тәуел¬сіз¬дік жолында күр¬е¬с¬кен батыр¬лар¬ды көтер¬ме¬ле¬у¬¬дің, сый¬лау¬дың орнына ола¬р¬¬ға қайы𬬬шының күнін «сы¬й¬ла¬ған», қаным¬ызға боялған қасиет¬ті алаңды құрыл¬ыс ком¬па¬ния¬¬¬лар¬ына сатып жі¬бер¬ген өкі¬мет¬¬¬тің ұлт жөніндегі сая¬са¬т¬ын біз «ұлтсыздандыру» сая¬¬саты деп санаймыз және оны¬мен түбегейлі келіспей¬тінімізді біл¬діреміз. Мем¬ле¬кет¬¬¬тік тіл тура¬лы арнайы заң қабыл¬да¬уды талап етеміз. Біздің басқа да талап¬тарымыз орын¬далмаса 17 желтоқ¬сан күні Мұхтар ағамыз¬бен бірге аштық жария¬лауға шығамыз! Т.Рысқұлбеков: Менің бауыр¬ым Қайрат Жұбан Мол¬дағବлиев ағасына еліктеп: Мен – қазақпын, мың өліп, мың тірілген! Құшақ жая таныстым өзге де ұлт тілімен. «Жаман үйді қонағы билейді» деп, Айрылып қала жаздадым өз тілімнен! Өзге тілге еліктеп ел болмаймыз, Артығы жоқ қазағым, өз тіліңнен!- деп жазып еді. Біз қарапайым, өз ұлтымыздың сыбағасына ти嬬сі¬¬лі талаптарды ғана қойып оты𬬬мыз! Билік соның өзін орын¬¬дамай отыр. Бізді 1986 өз ұлтымызды басындырмаймыз деп көтеріліске алып шыққан мақсатымыздың енді, осынау тәуелсіздік заманында күлі көкке ұшпақ па? Жоқ, біз оған көне алмаймыз! Керек болса екінші рет, енді өзіміздің билікке қарсы шығамыз алаңға! Қасық қанымыз қалғанша айқасамыз! Мұхтар аға, біз әрқашан сіздің қасыңыздан табыламыз! Ж.Шымшықов: Біз қазір өте қауіпті де қатерлі кезеңде өм¬ір сүріп келе жатырмыз. Би¬лік жерді сатты – ешкім ау¬ыз ашпады. Оның алдында алдың¬ғы ұрпақ 70 жыл тер төгіп құр¬ған ұлттық байлығымызды кім кө¬рін¬ген¬нің қолына ұстатып, құр¬дымға жіберді – онда да үнсіз қал¬дық. Бәріне шыдадық. Енді кел¬іп бар болмыс-бітіміміздің негі¬зін – ұлтымызды саудаға сал¬мақ¬шы. «Демократиямыз» біз¬ді қайда алып барады? Билік халық¬пен санасқанды мүлдем қою¬ға айналды ғой. Бұл өте қауі¬пті мәселе! Оны тоқтататын уақ¬ыт жетті! Үнсіз жатыр жұрт. Халық¬тан қорықпаса билік бұндай әре¬кет¬терін алда да жалғастыра беретін болады. Оның әдемі, бүр¬ке¬ме сөзіне қарапайым халық әлі де алданумен келеді, аржағында зымиян саясат жатқанына көз жүгіртпейді. Бұдан кейін сөз осы мәслихатқа арнайы келген ғалым Мекемтас Мырзахметов пен жазушы Ғаббас Қабышұлына берілді. М.Мырзахметов: Біз неге жауыздық жолмен өмірге келген жасанды америкалық ұлтқа ұқсау¬ға тиіспіз? Рас, бізді де иесіз қал¬ған америка құрлығы секілді етпекші болды. 1897 жылы Ре¬сей империясы құрамындағы түркі тектес халықтардың 52 пайызын құраған біз қазір оның үштен біріне де жете алмай отырмыз. Егер біздің бәріміз қазір мемлекеттік тілде сай¬рап тұрсақ, онда бұл идея¬дан бірнәрсе шығады деп дәмеленуге болар еді. Биліктің не ойлайтынын мен түсіне алар емеспін. Біз 67 пайыздан ассақ та тап бүгін, қазір ұлтттық мемлекет құрып бер отырған жоқпыз ғой. Біз күтіп отырмыз. Неге билік халықтың пікірі¬мен санасқысы кел¬мей¬ді? Ба鬬лық билікке халық бо¬ла ма? Көп болса ертең байлығын алып шетелге барып, қалған өмірлерін сонда өткізер? Биліктің мақсаты бізді ұлт¬сыз¬дан¬дыру. Одан басқа мақсатты мен көріп тұрған жоқ¬пын! Жасанды совет халқын жасау кеңес өкіметінің де қолы¬нан келмеген. Тіпті билік күшпен уақытша бізді жасанды ұлтқа айналдыруы да мүмкін, бірақ, ол уақытша ғана құбылыс болады. Халық бәрібір ертең ондай билікті төңкеріп тастайды! Халықтың көзі мен құлағы – журналистер отыр осында, олар халыққа шындықты жеткізсін. Біз шешуші кезеңге келдік, ия ол жаққа шығуымыз керек, ия бұл жаққа шығуымыз керек! Ғ.Қабышұлы: Біздің қоғамды өтірікпен қатар немқұрайдылық жайлап алды. Ал, басқаның бәріне ем қонса да немқұрайдылыққа ем қонбайды! Егер біз о бастан биліктің әрбір қате қадамына айқайлап қарсы шыққан болсақ, немқұрайдылыққа салынбасақ, бүгінгі мына күнімізге душар да болмас едік! Парламентке апарып қол¬дан жасалған, әлемнің еш¬бір пре¬зи¬дент¬тік немесе парламент¬тік-президенттік елінде жоқ Ас¬¬¬са¬м¬¬¬¬блеяны тіркеп қойдық. Оған біздің парламенттегілердің намы¬сы да келмейді екен. Се¬б嬬бі, онда отырғанның көбі, ашық айта аламын, президент қа¬шан түшкіреді деп, «жәрекім-ал¬ласын» дайындап отырған құлшы¬лық ұрушылар! Бұдан шығатын қорытынды қандай? Қазақстанға заң шығаратын екі орган керек емес! Менің президентке қарап тұрып айтарым: Президент Нұрсұлтан Назарбаев! Сіз Конституцияға алақаныңызды басып тұрып, заңдылықтың тірегі, гаранты боламын деп ант бергенсіз. Сіз сол сөзіңізде неге тұрмайсыз? Біз Конституция негізінде заңды жолмен құрылған Парламент¬ті сыйласақ, заңсыз жолмен құрылған Ассамблеяны сыйла¬май¬мыз! Сіздің алдыңызда екі міндет тұр: ия Парламентті тара¬та¬сыз, ия Ассамблеяны жоясыз. Бас¬қа әңгіме жоқ! А.Асанова: Біздің он екіде бір гүлі ашылмай құрбан бо¬лып кеткен ұл-қыздарымыз болашақ¬тағы қазақ ұлтынсыз елі үшін қанын төкен жоқ қой! Ендеше мен де, Қайрат Рысқұлбековтің ана¬сы Дәметкен Асанбаева да, басқа аналар да Мұхтар Шахан¬ов ағамыздың қасынан табыла¬мыз! Жанболат Мамай: Біз, жастар, биліктің алдына бұған дейінгі қойылған талаптарымыз, оның ішінде «ел бірлігі» доктринасы кері ақайтып алынбаған жағдай¬да Мұхтар ағамызбен бірге аштық жариялауға дайынбыз. Мұхтар Шаханов соңғы сөзді «жел¬тоқсаншы» Аманғазы Кәр¬іб¬¬¬¬¬¬¬жанов¬қа берді. Аманғазы өз сөз¬ін «біріншіден, ашық хат¬¬қа қол жинағанада кімнің-кім екен¬ін біліп қалдым» деп ба¬ста¬ды. «Екіншіден, қазақ бұл қар¬сы¬¬лығы арқылы өзін ғана емес, өзге ұлт өкілдерін де қорғап отыр. Үшіншіден, Ассам¬блея¬¬ны қолдаушылар, ия өз ұлтынан бас тартқан сатқындар, ия «қазақстандық ұлт» деген зымиян саясатпен ертең бәрі¬міз¬¬дің түбімізге жететіндер. Төртін¬шіден, бір рет төгілген қанның нәтиже¬сін көрудің орнына тағы бір рет қантөгіске баратын бол¬сақ, оға, кінәлі тек бүгінгі билік болмақ!

№45  27.11-04.12.2009 ж.