АҚШ-тың Кеңес Одағын қалай ыдыратып жібергені белгілі болды

АҚШ-ның араласуы 1991 жылы Кеңес Одағының ыдырауына әкелген факторлардың бірі болды. Бұл туралы журналист Тед Ролл CounterPunch басылымына мақала жазды. Автор Америка Құрама Штаттары қайта-қайта шабуылдап, диверсия жасап, КСРО-ны ішінен ыдыратуға тырысқанын айтады. 1917 жылы, Қазан төңкерісінің қызған шағында елге ондаған мың американдық әскери экспедициялық күштер басып кірді. Кеңестік Ресей американдық «шақырылмаған қонақтардан» құтылу үшін үш жыл қажет болды.

1941-1945 жылдар аралығында, Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде КСРО мен АҚШ фашистік Германиямен күресте одақтас болды. Алайда американдықтар нағыз соғысқа қатыспай үш жылға созыла алды, ал он миллиондаған кеңес азаматтары Вермахтқа қарсы күресте өздерін құрбан етті.

1960 ж. американдық ұшқыш-тыңшы Фрэнсис Гэри Пауэрс КГБ-ның қолына түседі. Ролл американдық ұшақтың кеңестік әуе кеңістігінде болуы соғыс әрекеті деп санайды.

1982 жылы президент Рональд Рейган ЦРУ-ның «жазықсыз» жоспарын қабылдады, ол Сібір арқылы табиғи газ өткізетін газ құбырындағы жарылысын жоспарлады. Кеңес Одағына батыстық құбырларды басқару жүйесін ұрлауға рұқсат етілді, сорғыларды, турбиналар мен клапандарды басқаратын бұл жүйе біршама уақыт жұмыс істегеннен кейін «құрдымға кетуге тиіс» еді. Мұның нәтижесінде КСРО-да экономикалық күйзеліс, табиғи орта үшін апат және «ғарыштан көре алатын ең қуатты ядролық емес жарылыс және өрт» болу керек еді.

Рейган билік ету кезеңде тағы бір жобасы КСРО-ға қарсы экономикалық диверсияны қамтыды. Америка Құрама Штаттары Кеңес Одағы үшін энергия өндірісінің маңыздылығын түсіне отырып, Сауд Арабиясын мұнай өндірісін ұлғайтуға сендірді. Нәтижесінде бүкіл әлемде мұнай мен газдың бағасы құлдырады, ол кеңестік экономика құлдырауына әкелді. Мақаланың соңында Тед Ролл АҚШ-ры КСРО-ны жою үшін «көп жұмыс жасады» деп қорытынды жасайды.

Керімсал Жұбатқанов, 

Қазақ-Орыс халықаралық университетінің доценті, тарих ғылымдарының кандидаты.

Қазақ үні