“Жас қазақтың” Жыл адамдары

Барыс жылының  барыстары кімдер болды? «Жас қазақ үні» газеті жыл сайынғы дәстүрімен әр саладағы «Жыл адамдарын» анықтады. Телефонмен сұрау салу, sms жолдау, электронды пошта, тікелей сауал жүргізу арқылы көп дауысқа ие болып, сарапшылар алқасының шешімімен танылған «Жыл адамдарын» жетістіктерімен құттықтай отырып, оларға Жаңа жылда зор табыс тілейміз.

Қажығұмар Шабданұлы. Қажығұ­мар­дың Қытайда қы­рық жыл түрмеде жатып жазып бітірген, 6 томдық «Қыл­мыс» романы Қа­зақстанда жарық көрді. Шығарма өзінің бай тілі, ойлы образы және бояуы қанық суреттерімен ерекшеленеді. Атал­ған кітап бізде мем­ле­кеттік сый­лыққа ұсыны­лып, ко­миссиядан өтпей қалған болатын. Жыл әдебиетшісі – Тұрсынбек Кәкішев. Сәбит, Сә­кен, Мағжандар­ға арналған сын-зерттеу ең­­бек­тері мен «Жаяу салдың се­­руендері» атты сапар есте­лік­тері жарық көрді. «Жаяу салдық өнерімен» Қытайдағы қазақтардың мәде­ниеті мен әдебиетіне зерттеу жасап, «Қытайдағы бауыр­лар­дың руханияты» атты ең­бек жазды. Со­­нымен бірге ҚазМУ-да сту­денттерге үзбей сабақ беріп, көптеген ғылым кандидаттары­на жетекшілік етті. Жыл депутаты – Жарасбай Сүлейменов. Петро­павл­­дың атын Қызыл­жар атау туралыМәжіліс депутаты Жа­расбай Сүлей­меновтың бас­тама көтеруі қо­ғамда үлкен қолдау тапты. Ал туған тамы­рына балта шапқысы келетін тасмаңдайлардың қар­сылығы қоғамның ашуын туғызды. Жа­расбайдың жарасты баста­масы жалғасын таба береді деп сенеміз. Жыл сенаторы – Светлана Жалмағамбетова. Сенаттағы ең белсенді де­пу­таттардың бірі Светлана Жал­мағамбетова үнемі әлеумет­тік саладағы қор­да­ланған мәсе­лелерді көтерумен келеді. Кеше ғана Президент мерзімін 2020 жылға дейін ұзарту мәселе­сі көтерілгенде, жағынудан жа­рысқа түскен депутаттар Сайлау туралы заңдылықты сақтаудың орнына тіпті «2030 жылға дейін бір-ақ соза салайық» деп жатқанда сайлау өтуі ке­ректігін айтқан жалғыз депутат Жалмағамбетова болды. Жыл министрі – Асқар Жұмағалиев. Байланыс және ақпарат министрі жұмысты қазақ басылымдарының интернеттегі үлесін арттырудан бастады. Жас министр ақырын жүріп-ақ, анық басып, біраз шаруа тындырып тастады. Қазақтілді БАҚ өрісін кеңейту үшін министрлік орта­лық­танды­рылған www.baq.kz интернет порталын ашып берді. Енді тәуелсіз электронды БАҚ-ты спутниктік жүйе арқылы тарату қолға алынуда. Оның алғашқы қадамы Қарағанды қаласында басталып та кетті. Жыл әкімі – Ислам Әбішев. Өскемен қа­­ласының әкімі Барыс жылы барысша қи­мылдады. Өс­кеменнің өңін өзгертіп, көр­кейтіп жіберген қала әкімі Ислам Әбішев бүкіл Шығыс қазақстан облысы бойынша Төтенше жағдайды қал­пына келтіру комиссиясының төрағасы болып, қақаған қыстың қыруар қиындығымен күресуге тура келді. Биыл Өскеменге келген Елбасы шығыс ордасының шырайына разы болып,жоғары баға берді. Ал Абай ескерткішінен кейін, Абай ізбасарларының Шы­ғыста халықаралық жыр мүшәйрасын дүрілдетуі дүл­дүлдерге жана тыныс ашқан рухани зор оқиға болды.   Жыл қайрат­ке­рі – Ермек Нарымбаев. Қоғамдағы келеңсіз­дік­терге батыл қар­­сы шығып жүрген жалынды жас түр­меде де алты ай аш­тық жариялап, ұстанымы берік екенін айқын білдірді. Кезінде Бағыс оқи­ғасында басты кейіпкерлердің бірі болып, сол ауыл­дардың біздің Сыртқы істер ми­нистр­лігінің әлсіздігінен Өзбек­станға өтіп кетпеуіне тос­қауыл қойған ерлердің бірі.   Жыл режиссері – Досхан Жолжақсынов. Белгілі театр және кино шеберінің бұл кинодағы алғашқы режиссерлік туындысы. Соған қарамай сәтті дүние тудыра білген.Өнер адамының тағдыры туралы өресі жоғары кино көрермендерді де, сыншыларды да бей-жай қалдырған жоқ. Жалпы, бұл фильм-қазақ киносындағы өнер адамының образын сәтті жасаған жалғыз фильм болып тұр әзірше. Жыл әртісі – Асылболат Смағұлов. Биыл көрсетіле бастаған, елден жақсы баға алып жат­қан «Біржан сал» көркем филь­мінде Бір­жан салдың сенімді серігі Жұ­байдың рөлін сәтті шығара білген Асылболат Смағұлов өзінің ішкі қуаты зор актер екенін көрсете білді. Жыл драматургі – Ермек Аманшаев. Ермектің «Бал­кон» атты туын­дысы биыл Мемлекеттік жасөспірімдер театрында қо­йылып, көрермендер мен театр сыншыларының жоғары бағасын алды. Пьесада жалғызбасты әйелдің тағдыры арқылы жалпы өмір шындығы суреттеледі. Жыл сазгері – Еркеғали Рахмадиев. Биыл сек­сеннің сеңгіріне келген саз саң­лағы Елбасы қо­лынан «Еңбек Ері» атағын алып, омырауына «Алтын жұлдыз» тақты. Атақты «Алпамыс батыр» операсының авторы Ерекеңнің қазақ музыка өнеріндегі қайраты осылай өз бағасын алды. Жыл әншісі – Қайрат Түнтеков. Юрмала­да өткен халық­ара­лық «Жаңа толқын» жас әншілер бай­қауында қан­шама әншілер ішінен төрт­тіктің төрінен көріне білген Қайрат Түнтеков Қазақстан намысын жақсы қорғай білді. Жыл суретшісі – Ерболат Төлепбаев. Қазақ бейнелеу өнерін әлем­ге танытып жүрген көрнекті суретші биыл да сол қарқынынан тайған жоқ. Елордамызда көрме өткізген Ерболат таяуда шетелге шығып, Израйльде қазақ бейнелеу өнерінің бү­гінгі тынысын танытты.   Жыл экономисі – Арыстан Есентүгелов Эконо­миканың жілігін ша­ғып, майын ішіп отыратын майталман экономист биыл да үкіметтің іс-қи­мыл­дарына озық ой-пікірімен өз үлесін қосып отырды. Жыл қаржыгері – Нұрбибі Наурызбаева. Ол басқа­ра­тын Қазақ­стан­­ның Тұр­ғын үйқұрылыс жинақ банкі АҚ нарықтағы 7 жыл­дың ішінде 90 миллиард актив жинақтап, еліміздегі 39 банктің ішінде 8 орынға көтерілді. Банк ипотека арқылы пәтер алушыларға барынша қолайлы жағдай тудырып, жылдық пайызды төмендетіп келеді.Сонымен қатар балалар үйлерімен де байланыс жасап, жетім балалардың да жинақтау арқылы пәтерге қол жеткізуін жолға қойып отыр. Жыл дәрігері – Тілеухан Әбілдаев. ҚР ДМ Туберкулез пробле­малары Ұлттық орталығының директоры, медицина ғылымы докторы Тілеухан Шілдебайұлы келгелі Ұлттық орталықтың жұмысы қарқынды жүріп, талай жылдан жөндеу көрмей келе жатқан ескі ғимаратқа күрделі жөндеу жүргізіле бастады. Ауруларды емдеуде халықаралық байланыстар арқылы ең соңғы технологиялық жетістіктер мо­лынан қолданылып, оның нәтижелілігі де арта бастады. Жыл ғалымы - Асқар Жұ­маділдаев. Әйгілі ака­демик-ма­те­матик бүгінгі таңдағы Қа­зақ­стандағы ғы­лым­ның күрделі мәселелерін үнемі қоғам назарына ұсынып келе жатыр. Ғылым мүддесін қорғауда ащы шындықты беткет айтатынасқар Жұмаділдаев биыл көптегшен БАҚ-та маңызды ұсыныстарын өткір көтере білді. Жыл кәсіпкері – Әбдібек Бимендиев. ТМД кө­ле­мінде кеңсе та­уарлары нарығында алдыңғы қатар­да келе жатқан атақты «АБДИ» компа­ниясы биыл да, қаржы дағ­дарысына қа­ра­май қарқынды қайрат таныта білді. Әбдібек Шарбекұлы үнемі әлеуметтік салаларға демеушілік жасап келеді. Биылғы Ұлы Жеңістің 65 жылдығы мерекесіне байланысты Алматыда бір соғыс ардагерінің қоныс тойын тойлатты. Жыл меценаты – Аружан Саин. 2006 жылы «Ерікті қайырым­дылық қоға­мын» құрған белгілі тележүргізу­ші Аружан Саин осы уақытқа дейін 241 балаға ауыр ота жасауға қаржы тауып, Қазақстанда емделе алмайтын ауру түрімен ауырған балаларға өмір сыйлауға себепкер болды. Иә, «Балаларға өмір сыйла» тұрақты акциясысын өткізіп келе жатқан Аружанның негізгі жұмысы- жәрдем тілеушілер мен жәрдем берушілерді бір-бірімен табыстыру. Жыл спортшысы – Ғалия Далиева мен Ғалымжан Темірбаев. Тоғызқұ­ма­лақтан өткен тұң­­ғыш әлем чем­пионатының жеңімпаздары – Ғалия Далиева мен Ғалымжан Темірбаев.  Ха­лықаралық зияткерлік ойындар олимпиядасына кіргізілген ақыл-ой ойынында чемпион болған қос қазақстандық ұлттық ойынымыздың күрделі де, терең ойын екенін дәлелдеді. Сонымен бірге қол добынан Азия чемпионы атанған Қазақстанның қыздар командасы. Жыл диаспора үздігі – Әбдіуақап Қара. Қазақстанда Мұстафа Шо­қайды зерттеуге қатысты ең­бектері мен бірге «Азаттықтың өшпес рухы» атты Нұрғожай батырдың естелігін шығарып, Оспантануға үлес қосты. Немат Келімбетов еңбектерін түрік тіліне тәржімалады. *Жылдың басты оқиғасы-Астана саммиті Жылдың қайғылы оқиғасы –Қызылағаш қырғыны *Жыл тұтқындалуы – Денсаулық министрі Жақсылық Досқалиевтың даулы ісі.  

*Жылдың үйлену тойы – Бейжің Олимпиадасы қола жүлдегері, әлем боксы дүлдүлдерінің бірі Қанат Сіләмұлы Алматыға келіп, үйлену тойын жасауы. Қанаттың қалың қазақтан таңдаған жары-он жыл бұрын Өзбекстаннан көшіп келген ару Гүлмира Құттымұратқызы.