"Ақ жол" фракциясының депутаттары онлайн несиелеуге тыйым салуды ұсынды

"Ақ жол" фракциясының депутаттары онлайн несиелеуге тыйым салуды ұсынды, бұл туралы Дания Еспаева бүгін Мәжілістің жалпы отырысында айтылған депутаттық сауалда мәлімдеді.

***

ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту жөніндегі агенттігінің төрағасына 

Бүгін Мәжіліс "төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және жеке тұлғалардың банкроттығы туралы" заң жобасын жұмысқа қабылдады. Айта кетейін, "Ақ жол" партиясы 10 жыл бойы осындай заңды әзірлеуді талап етіп келеді. Біз заң жобасының нұсқаларын үкіметке үш рет жібердік.

Жұмысқа қабылданған заң жобасын Үкімет біздің қаңтар айындағы жобамызды ескере отырып әзірледі. Оны қабылдау мыңдаған қазақстандықтардың тағдырын жеңілдетеді деп үміттенеміз.

Сонымен қатар, банкроттық - мәселенің нәтижесі екенін есте ұстаған жөн, ал оның себептері басқа жақта жатыр.

Сондықтан, оның салдарын шеше отырып, біз олардың себептерін азайтуды қажет деп санаймыз. Кешенді тәсіл болуы керек. Халықтың табысы төмен, пайыздық мөлшерлемелердің барабар көтерілмеуі, сондай-ақ жеке тұлғалар үшін кредиттерге қолжетімділіктің байқалып отырғаны банкроттыққа дейін жеткізіледі.

Халықтың негізгі бөлігінің табыс деңгейінің төмендігі оларды тұрғын үйді жалға алу, балаларды оқыту, басқа банкте ай сайынғы несиені төлеу, азық-түлік және т.б. сияқты ағымдағы қажеттіліктерге онлайн қарыз алуға мәжбүр етеді. Ақша тез және қарыз алушының кіріс деңгейін ескерусіз берілетін, алайда тәуекелдер жоғары пайыздық мөлшерлемеге салынатын кепілсіз қарыздар алудың барынша жеңіл тәсілдері халықтың жаппай кредиттелуіне ықпал етеді.

Бұған дейін 2021 жылғы 25 қарашадағы депутаттық сауалда "Ақ жол" фракциясының депутаттары микрокредиттер бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің мөлшерін жылдық 56%-дан аспайтын мөлшерде шектеусіз белгілеуді талап еткен болатын. Қаржы бақылау агенттігі бұл бастаманы қолдады.

Біздің фракция "микроқаржы қызметі туралы" Заңға микрокредит бойынша артық төлемнің шекті мөлшерін 2 есеген 50 АЕК-ке дейін, микрокредит сомасының 100%-ынан 50%-ына дейін төмендету, сондай-ақ мерзімі өткен берешегі болған кезде, ағымдағы немесе жақсарту шарттарында міндетті түрде кейінге қалдыруды ұсыну бойынша түзетулер қабылдауға қол жеткізді.

Дегенмен, бұл тәсіл азаматтардың онлайн қарыздар алу жеңілдігіне келіп тірелетін проблеманы шешпейтіні анық, бұл үшінші тұлғаларға қарыздарды рәсімдеу бойынша алаяқтық әрекеттердің жоғары тәуекелдеріне байланысты.

Мысалы, 6 мамырда БАҚ-та алаяқ туралы пайда болған ақпаратқа сүйенсек, ол ашық қолжетімділікте болған бөтен ЖСН бойынша кредиттер ресімдеген. Оның құрбандары - әртүрлі аймақтарда тұратын 100-ге жуық азамат. Қылмыскер онлайн банкинг арқылы несие рәсімдеген. Осы сияқты қарыздарды рәсімдеудің онлайн рәсімдеген жағдайлар өте көп. Бас прокуратураның мәліметінше, соңғы 5 жылда кибер-қылмыстар саны 10 есеге өскен. Қазірдің өзінде 20 мыңнан астам эпизод тіркелген.

Жоғары пайыздар халықтың қарыз шұңқырына түсуінің негізгі себебі болып табылады, нәтижесінде олар өз мүлкінен, соның ішінде тұрып жатқан жалғыз үйінен айырылуы мүмкін. Микроқаржы ұйымдарындағы проблемалық қарыздардың үлесі жыл сайын өсіп келеді. Мәселен, 2022 жылғы наурыздағы жағдай бойынша 1 212 мың қарыз алушының 435 мыңы проблемалық болып табылады. Бұл тек МҚҰ балансында көрсетілгендер. Бұдан басқа, 479 мың қарыз алушының мерзімі өткен қарыздары немесе жартысынан астамы коллекторлық компанияларға сатылды. Осылайша, микроқаржы ұйымдарының портфеліндегі проблемалық қарыздардың жалпы саны 914 мың немесе жартысынан астамын құрайды. Сатылған қарыздарды есепке алмағанда, МҚҰ-ның проблемалы қарыз алушыларының баланстағы үлесі өте жоғары - баланстық қарыздар портфелінің 36%-ы, ал егер коллекторларға сатылған қарыздарды қоссақ, берілген микрокредиттердің жартысынан астамы проблемалы болып шығады.

Сондай-ақ, микрокредиттер тұтынушылық мақсаттарға берілетінін ескеру қажет. Яғни, осы бағытты дамыта отырып, біз экономикамызды импортқа тәуелділікке саналы түрде енгіземіз және девальвациялық және инфляциялық процестерді жеделдетеміз. Ұлттық экономиканы кредиттеуді қысқарту, жұмыс орындары мен халық табысының өсуін тежеу жүріп жатыр. Интернеттегі несие берудің айла-амалдары оның айқын жеңілдігі болып табылады, бұл адамдарды үмітсіз құлдыққа алып келеді және жеке тұлғалардың банкроттық туралы Заңын қажет етті.

Жоғарыда баяндалғанға байланысты "Ақ жол" фракциясының депутаттары халықтың жеткіліксіз кредиттелуінің және осы саладағы алаяқтықтың маңызды факторы ретінде онлайн кредит беруге тыйым салуды ұсынады. 

Құрметпен, ​"Ақ жол" фракциясының депутаттары