«Ақ жол» партиясы өндірушілердің мүддесін қорғауға мүмкіндік туғызды
Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының төрағасы, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Азат Перуашевтің Сүт одағының «ашық хатына» қатысты түсіндірмесі:
Бүгін бірқатар жаңалықтар агенттіктерімен Сүт одағының маған бизнестің осы саласының мүддесіне «қарсы әрекет жасауда» деген тікелей айыптаушылықтар таққан «ашық хаты» таратылды.
Өкінішке орай, партияға бұл құжаттың өзі келіп түскен жоқ, сондықтан маған қатысты білдірілген кінәрат-талаптар туралы тек ғаламтордағы жарияланымдар бойынша ғана пікірімді білдіре аламын. Егер жеке мінез-құлыққа қатысты сезім мен жазғыруды былай қойған кезде, тек олардың екеуі ғана қалады.
1. «Ақ жол» партиясының депутаттарымен «Техникалық реттеу туралы» ҚР Заңының 23-бабына енгізілген түзетулердің нәтижесінде ұйымдар стандарттары өнімді әрі қарайғы өткізу үшін қазірдің өзінде оны өндіруге қолданыла алмайтын тәрізді, ал бұл «іс жүзінде өндірістің тоқтауын» білдіреді.
2. «Ақ жолмен» енгізілген түзетулер сүт өндірушілерді «коммерциялық құпияны» ашуға мәжбүрлейді, себебі «Ұйымдар стандарттарында... технологиялық операциялар, рецептуралар ... және көптеген басқалары көрсетіледі, ал бұл өндірушінің бәсекелестік артықшылықтарын қамтамасыз ететін кәсіпорынның коммерциялық құпиясы болып табылады».
Ал мәтіннің қалған бөлігі - тек сүт саласының ғана емес, сондай-ақ жалпы қазақстандық бизнестің мүддесіне қатысты «сатқындық» деген қызуқанды айыптаулар (тіпті шектен шығып) мен күдіктенулер.
Хат авторларының аталған мәселені тікелей менімен алдын ала талқыламай, бірден шулата баспасөз құралдарына жүгінуі түсініксіз. Бір-екі күн бұрын ғана мен Сүт одағының төрайымы, «Фудмастер» компаниясының бас директоры А.Серғазиновамен осы саланы қолдауға қажетті шаралар жөнінде сөйлескен едім. Сол кезде маған мүлде басқа мәселелер айтылды және мен оларды ауыл шаруашылығы министрлігінің қатысуымен өткен үкімет сағатында көтердім. Бұл мәселелер баспасөз беттерінде жарияланды. Сонымен қатар, басқа да мәселелер бойынша Аида Халелқызы, партияның Орталық кеңесінің мүшесі ретінде, менімен кез келген уақытта ешқандай кедергісіз хабарласып тұрады және қажет жағдайда өз саласының өкіл-
дерімен кездесулер ұйымдастырады.
Оның қарауындағы, қауымдастықтың атқарушы директоры В.Кожевниковтың қолданған тәсілі туралы пікір білдірсем, бұл жерде біздің партияның қызметіне деген сенімсіздік тудыруға қатысты дөрекілеу талпыныс, сондай-ақ Парламент депутаты ретіндегі менің ұстанымыма ықпал жасау орын алып отыр.
Сонымен бірге, хат авторы бұл талпынысымен техникалық реттеу мәселелеріне қатысты өзінің біліксіздігін көрсетті. Есесіне Перуашев мырзаға «қысым жасауға» деген құлшынысын біреуге (кімге?) айқын түрде көрсетті. Қандай жағдай болса да, А.Серғазинова ханым бүгінгі болған әңгіме барысында «ашық хат» бастамашылдығының қауымдастық мүшелерінен шығу мүмкіндігін үзілді-кесілді теріске шығарып отыр. Сүт одағы төрайымының айтып отырғанындай, жалпы алғанда оның әріптестерінің «Ақ жолға» емес, уәкілетті мемлекеттік органдарға кінәрат-талаптары болған.
Жарайды, мұның барлығы лирика. Маған қатысты айтылған «айыптауларға» қатысты жауап беремін. Кожевников мырзаға заңнаманы зерттеу үшін ерінбеген жөн.
1) Ұйым стандарттарын қолдану бойынша шектеулерге қатысты жағдай келесідей: кәсіпорындарға өздерінің ұйым стандарттары бойынша жұмыс істеуге және өзіндік өндіріс технологиясын қалыптастыруға ешкім тыйым салмайды. Яғни, ұйым стандарттарына тыйым салу кесірінен ешқандай «кәсіпорынның тоқтап қалу қаупі» ешкімге төнбейді.
2) Шындығын айтқанда, мемлекеттік органдар тарапынан ұйым стандарттарын «бекіту» немесе «бекітпеу» құқығын өздеріне алып қою талпынысы болған еді, алайда дәл «Ақ жол» партиясының депутаттары кәсіпорындардың мүдделерін негізге ала отырып, олардың өздерінің стандарттарын өздері қабылдайтын және өндірістік, технологиялық процестерді анықтайтын құқықтарын қорғап қалды.
Сондықтан біздің кәсіпорындарға «коммерциялық құпияның» шығып кету қаупі де төніп тұрған жоқ, тіпті бұл «Ақ жол» партиясының принциптік ұстанымының арқасында болып отыр.
3) Бірақ бұл мәселенің екінші жағы да бар: себебі тауарларды тек өндіріп қана қоймай, сондай-ақ оларды сату қажет.
Тауарлардың нарыққа айналымға шығарылуы сәйкестікті растау жолымен жүргізілетіндігі бәріне мәлім және бұл тәсіл біздің азаматтарымызды сапасыз немесе денсаулыққа зиянды өнімдерден қорғайды. Беларусь Республикасындағы, Қазақстан Республикасындағы және Ресей Федерациясындағы техникалық реттеудің бірыңғай қағидаттары мен қағидалары туралы келісімнің 6-бабының 1 тармағын келтіремін: «Кеден Одағының техникалық регламентінің талаптарына сәйкестігін бағалау (растау) мақсаттары үшін халықаралық, өңірлік стандарттар, ал олар болмаған жағдайда (өңірлік стандарттар қабылданғанға дейін) Тараптардың ұлттық (мемлекеттік) стандарттары қолданылуы мүмкін».
Осылайша, ұйымның ішкі стандарттары өнімнің нарыққа шығуына жол беретін негіздемелер тізіміне кірмейді. Сондықтан өндірістің технологиясы мен ұйымдастырылуы кәсіпорындардың өздерімен анықталады. Ал тауарды айналымға шығару кезінде ол біздің азаматтарымыздың (тұтынушылардың) қауіпсіздігі үшін мемлекеттік органдармен қабылданатын белгіленген нормаларға сәйкес болуы тиіс.
Көрсетілген Келісімге Қазақстанның, Ресейдің және Беларусь үкіметтерімен 2010 жылдың 18 қарашасында қол қойылған, яғни біздің техникалық реттеу туралы заң жобасымен жұмыс істеуімізден екі жыл бұрын болған.
Басқаша айтқанда, өнімді өткізу үшін ұйым стандарттарынан бас тарту расында орын алып отыр, бірақ ол біздің «қалауымызбен» емес, күшіне енген Кедендік Одақтың мемлекетаралық Келісімінің нормаларының негізінде жасалып отыр. Және бұл нормалар міндетті болып табылады.
Солай болса да, нақты жағдайды және біздің кәсіпорындарымыздың мұндай реттеуге дайын еместігін біле отырып, дәл «Ақ жол» партиясының депутаттары қазақстандық өндірушілердің (олардың қатарына Сүт одағы да жатады) мүддесі жолында ұйым стандарттарын 2014 жылға дейін қолдану үшін Заңға екі жылдық өтпелі кезеңді енгізді.
Яғни, «ашық хаттағы» В.Кожевников мырзаның жалған «кінәрат-талаптары» тақырыпқа сай емес және тиісті жаққа жолданбаған. Дәл «Ақ жол» партиясының берік ұстанымының арқасында ұйым стандарттары өнімді нарыққа шығару үшін әлі де екі жыл қолданылатын болады, және бұл себеп бойынша кәсіпорынның тоқтатылу қауіпі ешкімге төніп тұрған жоқ.
4) Сонымен бірге, қазіргі кезде мемлекетішілік келісуде сүт және сүт өнімдеріне қатысты Кедендік Одақтың Техникалық регламентінің қаралып жатқандығын есепке алу қажет. Оның күшіне енуі де ұйым стандарттары бойынша өнімді айналымға шығару мүмкіндігін жоққа шығарады.
Сондықтан, егер кімде-кім алдағы уақытта да өздерінің стандарттарын өнім қауіпсіздігі нормаларына сәйкестендіруді жоспарламай отырса, онда мұндай кәсіпорындар үшін шын мәнінде болашақ туралы ойлануға тура келеді. Бизнестің мүддесімен бүркемелене отырып, тұрғындардың қауіпсіздігін құрбандыққа шалуға бізге де, сізге де ешкім рұқсат бермейді. Бизнес, әрине, жақсы іс, бірақ оның түпкі мақсаты жеке өзіңнің баюың ғана емес, экономиканы дамыту, халықтың өмір сүру сапасын арттыру, адамдарға қажетті және сапалы тауарларды шығару болуы тиіс.
Дайындалыңдар, өздеріңнің стандарттарыңмен жұмыс істеңдер, технологиялар мен инновацияларды дамытыңдар, өздеріңнің өнімдерің мен оның тұтынушылық сапасын жетілдіріңдер. Бұл тек сүт өндірушілерге ғана емес, сондай-ақ Қазақстанның барлық кәсіпкерлеріне қатысты жағдай. Бұл туралы Мемлекет басшысы әрқашан айтып келеді және бұл Кедендік Одақтағы бәсекелестіктен туындап отыр.
Оның үстіне, Заң аясында, «Ақ жол» партиясының және жеке өзімнің табанды талаптарымыз бойынша, ұйым стандарттарын, кейін оларға ұлттық, сосын мемлекетаралық стандарттар дәрежесін беретін, алдын ала ұлттық стандарттарға бейімдеу мүмкіндігі қосымша түрде енгізілді.
Осылайша, «Ақ жол» партиясы қазақстандық өндірушілерге, өздерінің өндіретін өнімдері үшін талаптарды Кедендік одақтың барлық территориясына тарата отырып, техникалық реттеу құралдары арқылы өздерінің мүдделерін қорғауға және мүдделік қолдауға бірегей мүмкіндік туғызды.
Біздің қатысуымызбен жаңғыртылған техникалық реттеу туралы заңнамада Кедендік одақ аясында қазақстандық бизнес үшін нақты бәсекелік артықшылықтар туғызатын бірқатар басқа да жаңалықтар енгізілген.
Осы жағдайды пайдалана отырып, аталған заң жобасына қатысты бірлесе жұмыс жасағаны үшін Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің бір топ қызметкерлеріне ризашылығымды білдіргім келеді.
Нәтижесін барлық отандық кәсіпкерлердің кәдеге жаратуына болатын, біздің тарапымыздан жасалған ауқымды жұмыстың беделін кімнің және қандай мақсатпен түсіргісі келгендігі мен үшін мүлде түсініксіз.
Біз Индустрия министрлігіне жаңа енгізілімдер мен бизнес үшін ашылатын мүмкіндіктер бойынша түсіндіру жұмыстарын бастауды табандылықпен ұсындық. Түсіндіру жобасы техникалық реттеу комитетіне бір ай бұрын жолданған болатын. Мүмкін, ресми түсіндіру жұмыстарының болмағандығы сүт саласындағы біздің әріптестеріміздің осындай іс-әрекетке баруына себеп болған шығар.
Жақын арада бірлескен түрде баспасөз конференциясын өткізуге үміттімін, сонда осы өзімнің түсініктемемде қозғалған мәселелер туралы егжей-тегжейлі айтатын боламыз.
Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясының баспасөз қызметі