«Кеңесіп пішкен тон келте болмайды»
2012 ж. 10 қыркүйек
2062
0
Дана қазағымнан сөз артылған ба? «Кеңесіп пішкен тон келте болмайды» дейді. Ал осы біз кеңесіп жүрміз бе әлде керісіп жүрміз бе? Бұл бүгінгі қоғам алдындағы түйіні тарқамаған күрделі сауал. Осы сұрақтың жауабын табуға тырысып, әрі күресіп жүргендердің бірі әрі бірегейі Қазақстанның «Ақ жол» демократиялық партиясының төрағасы Азат Перуашев. Оның басты ұстанымы қай нәрсені, қай мәселені болсын кеңесіп, келісіп шешу. Осы мақсатпен Азат Тұрлыбекұлы көпшілік талқысынан көптеген көкейкесті, күрделі мәселелер қойып жүр. Сондықтан оның пікірлері мен ұсыныстары көбіне-көп діттеген жеріне дөп тиіп жатады. Айталық, ол 2012 жылғы 31 шілдеде «Казахстанская правда» газетінде «Әділеттілік экономкасы» атты мақала жариялады. «Басқадан кем болмау үшін біз білімді, бай һәм күшті болуымыз керек. Білімді болу үшін оқу керек. Бай болуға кәсіп керек. Ал, күшті болуға бірлік керек» деп мақаласының басты ұстанымы етіп Ахмет Байтұрсыновтың даналық сөзін келтіре отырып жариялаған құнды құжатта қоғамды ұйқыдан оятатын кесек-кесек ой-пікірлер бар.
Қазақстан Республикасы Парламент Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» фракциясының жетекшісі Азат Тұрлыбекұлының Оңтүстік Қазақстан облысының орталығында өткен кездесуінде, міне, осы ой-пікірлерді дамыта отырып, тың ұсыныстар, ауқымды ойлар айтылды. Әрине, кез-келген пікірге қарсы айтылар уәж табылып та жатады. Зайырлы қоғамда мұндай пікірлер білімді, саналы, өзіндік ой-пікірі бар азаматтардың аузымен түрлене әсерлі жеткізілері белгілі. Сонда ғана, ол ықпалды болады. Дуалы ауыздың аты қашанда дуалы. Жұртшылық жақсы жаңалықты жаппай қолдайды. Айталық, бай және кедей азаматтардың өмір сүру деңгейіндегі алшақтықты қысқарту керек деген пікір дәл қазір барлық азаматтар тарапынан қолдау табары сөзсіз. «Бұл алшақтық кәспікерлерді жолдантайдырып, жастардың санасына кері әсерін тигізеді, әлеуметтік инфартилизм секілді құбылыстың пайда болуына себепші болады» дейді партия жетекшісі. Бізде осы алшақтықтан шығар жол қайсы? Әңгіме азаматтарды еңбекке жай ғана тартып қоймай, оларды осы еңбекке баулу жолымен ұлттық табысты ұлғайту керек дегені көңілге қонымды. Осы ретте ауылдық жерлерде кәсіптік лицейлерді көбейтудің маңызы ерекше. Жоғары оқу орындарына түсе алмаған жастарға ғұмырлық азық боларлық кәсіптер беруіміз керек. Олар өз мамандығын сүйіп қана қоймай, ертең осы кәсібінен нәсіп табарына сенімді болғанда ғана Еңбекке деген құрмет өзгереді. Үкімет кәсіптік лицейлерде оқитындарың шәкірт ақысын, тамағы мен киімін, оқулықтарын өз мойнына алса, бұл жеңілдік болып қана қоймайды, осы қамқорлықтың қайтарымы еселене түсеріне берік сенім бар.
Байлар мен кедейлер табыстарының арасында 30 еседей айырмашылық бар екен. Бұл жерде қайта үлестіру жүйесінің ашық әрі әділ болуы шешуші мәнге ие. Алайда, заңсыз баюдың тамырына балта шаппай, кедейшіліктен тиімді күрес жүргізбей, жаппай жаңа жұмыс орындарын ашпай және басқа да мәселелерді шешіп алмай алшақтықтан құтылу мүмкін емес.
Банктердің апан ауыздарына шектеу қою қажет. Кәсіпкерлер банк мүддесі үшін ғана жұмыс істеуге мәжбүр. Кәсіпкерлердің өзіне әрі кетсе тек күнелтуге ғана қаржы қалады. Сондықтан банктердің аранын Үкімет болып басу жолдары іздестірілсе. Табыстардың теңдей қайта үлестірілуіне жол бермейтін, әлеуметтік әділетсіздікке апаратын басты себеп – сыбайлас жемқорлық. Белгілі экономист К.Берентаев «Мемлекеттік сатып алу жүйесі арқылы 2-3 млрд долларға дейінгі қаржы пара ретінде жоғалады» деп отыр. Осындай пара түріндегі қаржы мемлекетімізді гүлдендіруге немесе кедейлердің тұрмыстық деңгейін көтеруге жұмсалса, қазақстандық әрбір тұрғын орташа дәрежедегі тұрмысқа қол жеткізбес пе?
Сайлаушылармен кездесуде депутат
А.Перуашев бұрын да көтеріп келе жатқан маңызды мәселелері – техникалық байқауды алып тастау, ҰБТ жүйесін жаңғырту, мектептерге 100 метрге жақын дүкендерді жабуды тоқтату, салықты 2-3 есеге дейін қысқарту, жұмыссыздықты жою, ана мен бала құқықтарын қорғау, қолжетімді баспана мәселесі, сотталған азаматтардың құқықтарын қорғау балалар бақшасын көбейту сияқты көкейтесті проблемаларға жан-жақты жауап берді. Шындап келгенде Азат Тұрлыбекұлының жоғарыдағы мәселелерге қатысты өз ұстанымдары бар. Сайлаушылар партия жетекшісінің көтеріп жүрген мәселелеріне үлкен қолдау білдірді. Осы ретте ойлар жүйесінің бірізділігі сайлаушылар мен партияның бірлігін көрсетеді. Ойлар арнасы бір бағытқа тоғысқанда ғана үлкен жетістіктерге қол жетеді. «Су ресурстары – маркетинг» ЖШС-ның үлкен мәжіліс залында өткен депутатпен кездесуде, міне осы жайт жан-жақты көрініс берді. Сұрақ – жауап ретінде өткен кездесу өте тартымды болды. Сайлаушылар сенімін арқалаған Азат Перуашевқа көптеген пікір, ұсыныстар айтылды. Өз кезегінде Азат Тұрлыбекұлы сайлаушылар аманатын Парламент мәжілісіне ұсынатынын жеткізді.
Осы күні түс ауа «Ақ жол» ҚДП ОҚО филиалында «Кәсіпкерлік. Фискальдық органдар. Жалған кәсіпкерлік» тақырыбында республикалық конференция өтті.
Конференцияны ҚР Парламент Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» ҚДП төрағасы Азат Перуашев ашып, ашық пікірталас айтуға шақырды. Жалған кәсіпкерліктің көп жағдайда табысты еңбек етіп келе жатқан фирмалардың аяғына тұсау болатын нақты мысалдармен жеткізді. Біздегі тексеруші органдар салық комитетінің қызметкерлері кәсіпкерлерге жазалаушы орган ретінде емес, әдістемелік, теориялық тұрғыда көмек көрсететін әріптес ретінде келсе ғой. Мемлекеттік сатып алуда кездесетін келеңсіздіктерді жоюдың мерзімі әлдеқашан жетті. Ішкі жалпы өнімді көбейту жолдарын іздестіргеніміз жөн. Сыртқы шығарылатын қаржылар қайта оралмайды, сондықтан олардың жолын кесу керек-ақ. Тәуелсіздік жылдары ішінде Қазақстанның оффшорларға барлығы 138 миллиардтан астам АҚШ доллары шығарылыпты. Бұл дегеніңіз ресейлік «әріптестерден » 2,5 есе асып түсті деген сөз! Міне біздің қаржыларымыз қайда кетіп жатыр? А.Перуашевтың пайымдауынша, парасаттылық пен пайымгершілік, көпшілікпен ақылдасып, кеңесіп жасалған істің ауыртпалығы аз.
Ашық айдындағы пікірталас Айдың бетін бүркемелесе де көптеген көкейтесті мәселелердің бар екенін анық көрсетті. Жарыссөзді тыңдап көрелік.
Анарбек Орман, «Ақ жол» ҚДП ОҚОФ төрағасы:
– Бiз партия активі және партия мүшелерi еліміздің саяси және экономикалық өмiріндегi демократиялық процесстерге бөгет жасайтын барлық кедергілерді жоюға ұмтылуымыз керек.
Бүгiн талқыланатын сұрақтар өте көкейкестi және күрделі мәселе. Бiз декриминилизация реформасына жан-жақты ойланып, мәселенің мәнісіне мән бере отырып жақындауымыз керек. Бұл мәселелер бойынша бiзде бірқатар ұсыныстар бар.
Бiрiншi. Біз экономика саласына зиян келтіретін алаяқтық пен жалған кәсiпкерлiктің өршіп тұрған кезінде, орта және шағын кәсiпкерлiктi дамытуға, әлеуметтiк жаңғырту бағдарламасының iске асыруларына кері әсерін тигізетінін айқын ұғынамыз. Сонымен бiрге, бiз алаяқтық пен жалған кәсіпкерліктің арасында үлкен айырмашылықтар барын түсiнеміз. Егер алаяқтар алдау жолымен бөгденің дүниелерін иемденсе, ал жалған кәсiпкерлер жалған кәсiпорындарын қасақана құру арқылы, жеке азаматтарға ғана емес, ұйымдарға, мемлекетке материалдық шығындар әкеледі. Бүгiн Азат Тұрлыбекұлының сөзіне қосыла отырып, кәсiпкерді жазалау шараларына шектеу ұсынамын.
Екiншi. Жалған кәсiпкерлер әдеттегiдей, қолдары таза емес шенеунiктердiң қолдауын пайдалана отырып өз әрекеттерiн жасайды:
1. Несиелер алу арқылы;
2. Салықтан босатылу;
3. Басқаның мүлкін иелену арқылы пайда табу;
4. Тыйым салынған қызметтерді жасыру.
Мен бұған мыналарды қосар едiм:
– заңсыз ойын-сауық кәсiпкерлiгiн ұйымдастыру;
– жалған маркаларды қолдануы арқылы шығарылған арақ-шарап өнiмдерi;
– iс жүзiнде жұмыс iстемейтiн қызметкерлерге еңбекақының есептеліп заңсыз аударылуы;
Қорыта айтқанда, Қазақстандағы сондай-ақ, бiздiң облыстағы жалған кәсiпкерлiк – бұл салықтардан құтылу жолы, өзінің табыстарын түрлі жолдармен бүркемелеу, жалған есеп-фактуралар беру, басқа да бухгалтерлік құжаттар жасау.
Үшiншi. Таңқаларлық жайт! Бiз өткен және алдағы дағдарыс туралы көбiрек айтқан сайын, әсіресе қаржы саласында жалған кәсіпкерлер мен жалған кәсіпорындар көбейе түсуде. Мұндай кәсiпорындардың пайда болуына барлық жағдай жасалған. Мекемені тіркеу мерзімі бiр-ақ күн, жарғысы бар болғаны – 100 теңге.
Құрметтi әрiптестер!
Бiз жалған кәсiпорындардың ашық нарық шарттарындағы пайда болу себептерi мен олардың жансебiлдiгiн мұқият зертеуіміз керек.
Жалған кәсiпорындар салықтан жалтару және үлкен қаржыларды айналдыру үшiн құрылатыны белгілі. Салық түсiмдерiнен келетін зияны жыл сайын 70 пен 100 миллиард теңге аралығын құрайды. Осыған байланысты мен, сарапшылар мен депутаттардың қылмыстық жаза орынына заттай залалдың екi есе құнын толтыруын қолдаймын.
Төртiншi. Жалған деп танылған кәсіпорындар басқа ұйымдармен iскерлiк байланыс жасағанда салық мiндеттемелерi бойынша кәсіпорындарға жауап беру міндеттемелерін толық зерттеп, фирмалардың салықтан жалтаруына ешқандай жағдайда орын алуына жол бермеуіміз керек.
Бесiншi. ҚР Бас прокурорының бiрiншi орынбасары Меркельдің экономикалық қылмыс жасаған тұлғалар келтірген залалдың орнын ерiктi түрде толтырған жағдайда қылмыстық жауапкершiлiктен және олардың бас бостандығынан айыруды алып тастау туралы ұсынысын қолдаймыз.
Осы жерде Азат Тұрлыбекұлы бiрнеше рет тоқталып өткен 192-шi баптың қылмыстық кодекстен алып тастау туралы пiкiрiн қолдаймын.
Алтыншы. Жалған кәсіпкерліктің құруына кедергі бола отырып, шағын және орта кәсіпкерліктің дамуына мүмкіндік беру керек. Осыған байланысты құрылған үлкен кәсіпорындарды салық органдары тіркелген күннен бастап бір жыл бойы салықтан босатуды, ал шағын кәсіпорындарды үш жыл салықтан босатуды, ал кейіннен түспеген табыстарға салық салудан босатуды ұсынамын.
Жетінші. Құрметті Азат Тұрлыбекұлы! Біздің актив Сіздің «Әділетілік экономикасы принципіне тарту» атты мақалаңызбен мұқият танысты.
Бүгін Елбасының «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» бағдарламасының негізіне шыққан мақаланың кейбір пікірлеріне орай біздің әріптестер сондай-ақ, облыстық кәсіподақ ұйымы елдегі кедейлер мен байлар арасындағы алшақтықты қысқарту, жаппай кәсіпкерлікті дамыту, сыбайлас жемқорлыққа қарсы тұру, әділ сот төрелігін қамтамасыз ету сияқты маңызды мәселелер бойынша өз пікірлерін ұсынатын болады.
Өмірәлі Ералиев, «Ақ жол» ҚДП ОҚОФ төрағасының орынбасары:
Қолданыстағы қылмыстық кодекстің 192-ші баптағы жалған кәсіпкерлік субъектілері, ұйымға немесе мемлекетке ірі залал келтірген жағдайда қолданылатын шаралармен келісе алмаймын. Жалған кәсіпкерлік тек экономикасы жоғарғы дамыған елдерде, халықаралық бизнес жүйесінде болуы мүмкін, ал біздің мемлекет – жас мемлекет. Бізде бұл, яғни 192-ші бапқа келетін мекемелер жоқтың қасы. Сондықтан, Қылмыстық Кодекстің 192-ші бабын қайта қарау керек сияқты.
Салық комитеттеріне шағын және ірі кәсіпкерлерді жаппай тексеруге тыйым салынған. Сондықтан салық комитеті өз әрекеттері бойынша есептерін дұрыс жүргізетін мекемелердің тізімін анықтай отырып, бағыт-бағдар беру жұмыстарымен бірге салық кодексінің баптары бұзылмауы үшін практикалық көмек көрсетулері тиіс. Ал салық комитеті есеп берудiң қосымша формаларын бұзып ұсынатын кәсіпорындарға бақылау мен салық қатаңдығын күшейтіп, алдағы тексеру мерзiмдерiнде ол кәсіпорындарды жоспарға енгiзуге мiндеттi.
Талқыланатын сұрақтар мен заңнама өзгерістеріне байланысты, 192-ші баптың «Жалған кәсіпкерлік» бөлімі бойынша жауапқа тартылатын кәсіпкерлердің қолымен нақты дәлелденетін болса ол кәсiпорындарды жауапкершiлiкке шақыруға ұсынамын.
Ең бастысы, мұндай ұйымдармен келісімге отырған және сот шешімі бойынша «жалған кәсіпорын» немесе жалған кәсіпкерлер деп танылған компания, фирмалардың жұмысын ретке келтіруі керек. Қорытып айтқанда, шынайы кәсіпкерлер мен кәсiпорындар, жалған кәсіпкерлер мен кәсiпорындардың кесірінен зардап шекпеуі керек. Өйткені ҚҚС төлем талаптары айыппұлдар және өсiм банкроттыққа әкеліп соқтырады. Сондықтан, бизнес пен жалған кәсіпкерлік саласында құқықтық базаны күшейту қажет.
Құдияр Ыбыраев, «Ақ жол» ҚДП ОҚОФ сыбайлас жемқорлыққа қарсы қоғамдық кеңесінің төрағасы:
– «Қазақстанның басты байлығы – мұнай, газ, металл, тіпті бидай да емес. Біздің басты дәулетіміз – ақылды, мейірімді, сұлу әрі білімді халқымыз» деген Кеңес үкіметі құлағаннан кейін ұмытылып бара жатқан тың пікір ортаға салынып отыр.
Кез келген мемлекеттің түпкі саясаты халыққа барынша жағдай жасау бағытында құрылуы тиіс. Соңғы кездегі халыққа қарсы жиі қару қолдану фактілерінің жақсылыққа апармайтыны бізді ойландыруы тиіс.
Біздің қоғамға қауіп төндіріп тұрған екі мәселеге жете мән беруіміз қажет сияқты. Ол – діни радикализм мен сыбайлас жемқорлық. Екі дерттің де елді дендеп алғаны соншалық – жас азаматтарымызды тәрбиелеуге дәрменсіз болып діни секталардың ықпалына жіберіп алдық. Енді оларға қарсы қару қолдануға мәжбүр болып отырмыз. Идеологияда ақау бар.
Сыбайлас жемқорлық деген атадан қалған әдет-ғұрпымыз сияқты күнделікті өмірімізге әбден сіңіп қалыптасып, күннен күнге түрленіп, жетіліп келе жатыр. Азат Тұрлыбекұлының мақаласында көрсетілген шетелге 138 миллиард доллар асырылды немесе тендер өткізу барысында берілетін параның мөлшері 2-3 миллиард доллларға жетті (нақты дерек аталған сандардан көп болып жатса таңқалмаймыз, себебі мемлекетте мұндай есеп жүргізілмейді) деген көрсеткіштер еліміздің тұрақтылығына қауіп төндіруі мүмкін. Байлар мен кедейлердің арасындағы 30 па-
йыздық айырмашылықтың себебін де осы төңіректерден іздеу керек.
Тендердегі сорақылықтарға тосқауыл қоятын уақыт әлдеқашан өтіп кетті. Билікті уысында ұстап отырған азаматтарды осындай жағдай қанағаттандырады ма деген күдік ойға келеді. Қабылданған және қабылданатын заңдарды халықаралық экспертизадан өткізу қажет. Біздегі «лоббидің» дамығаны соншалық «күсті қолдар» бәрін де қолдан жасай алады. Кез келген төмен бағада тендерді жеңіп алған мекеме біраз уақыт өткен соң оған өзгеріс (корректировка) енгізуге тырысады. Тендер алғашқы басталған кезде алдын ала берілетін сыйақының көлемі 10 пайызды құрайтын, қазір одан да жоғарылап кетті деген сөз бар. Алғашқыда сыйақы (пара) бюджеттен қаржы аударылғаннан кейін, қазір алдын ала берілетін болды. Тендерді жеңіп алған мекеме жұмыс процесі аяқталғанға дейін билікке тәуелді болып отырады. Тендер деген институт қайта қарауға сұранып тұр.
Атамыз «жеті өлшеп, бір кес» деген қағидамен өмір сүрген. Мемлекеттің, биліктегілердің қабылдаған заңдары мен шешімдерінің халыққа тиімділігі негізгі ұс-
таным болуға тиіс. Біздегі кейбір шешімдер жеке адамдардың қажетін қанағаттандыруға бейімделетіні жасырын емес. «Бекжан» базарында өрт шықты деп шулап, шара қолданған болып та жатырмыз. Ең бастысы сол базардың сол жерге салыну қажеттілігі бар ма еді? Не үшін халықаралық трассаның (Шымкент – Самара, Алматы – Ташкент) үстіне базар орналастыру керек болды? Жолаушылардың қажетін шығару үшін еместігі барлығымызға белгілі. Осындай солақай, қылмыспен шектесіп жатқан шешімді қабылдаған азаматтардың жауапкершілігі туралы ауыз ашып жатқандар көрінбейді. Себебі билікке бұның қажеті жоқ. «Лақтырған таяқ сорлының басына тиеді» дегендей тағы да сорлап отырған нәпақасын зорға тауып жүрген қарапайым адамдар.
Біздегі келеңсіздіктердің барлығының түпкі себебі жауапкершіліктің жоқтығы, қабылданған шешімге ешкімнің жауап бермейтіндігі. Қарағандыда «Бесобада» бір шағын аудан жаңа салынған үйлер бұзылып жатыр, Алматыда күнде өрттен қыруар қаржы желге ұшуда, қаншама үлескерлер не үйлерін, не қаржыларын ала алмай сандалып жүр. Бұндай деректер көп. Бұлай жалғаса беруге болмайтыны баршамызға белгілі. Қоғамды сауықтыру шараларын кешіктірмеу керек.
Оразалы Омаров, «Ақ жол» ҚДП ОҚОФ партиялық бақылау комиссиясының төрағасы:
– Президентіміз Н.Назарбаев ұсынған Әлеуметтік жаңғырту бағдарламасына байланысты Сіздің биылғы 31 шілдедегі «Казахстанская правда» газетіндегі «Әділеттілік экономикасы» атты мақалаңыз көптеген қазақстандықтардың ойынан шығып, қызу пікірталастар туғызуда десек артық болмайды. Шындығында да жұртшылықтың ойынан шыққан, ашық әрі батыл айтылған, біз өмір сүріп жатқан қоғамның «жараларын» атап көрсеткен мақала екені даусыз. Қазақта бұрыннан келе жатқан «ауруын жасырған арам өледі» деген ыңғайсыз да болса ащы айтылған сөз бар. Қоғамымыз бен мемлекеттегі кемшіліктерді ашып көрсетіп, оны дер кезінде түзеп отырмаса , арты насырға шауып кетеді емес пе?
Сіз өзіңіздің мақалаңызда «Ақ Жол» партиясы үшін әлеуметтік әділдік және азаматтардың тең құқылы болуы мәселелері өзекті болып табылады деп өте дұрыс айтқансыз. Осы әділдік үшін, тең правалы болуы үшін қаншама азматтарымыз күреске түсіп, жанын құрбан етті емес пе? Қоғамымызда осындай принциптер көптеген жағдайда сақтала бермейтінін көзіміз көріп жүр. Қолында мансабы бар азаматтарымыз өзін өсіріп сондай дәрежеге жеткізген еліне, халқына менсінбей қарап, олардың мұң-мұқтаждарына атүсті қараса не дерсің. Бір мысал: Әр азамат тиісті мемлекеттік мекемелерге, оның басшыларына кіріп, мұң-мұқтаждарын, арыз-шағым айтуға құқылы. Алайда қарапайым адамдарға қазір мекемелерге кіру мүмкін болмай қалды. Көптеген мекемелер кімнен екені белгісіз қорғанып алған, есігінің алдына темірден кедергі қойылған, алдында тұрған күзетшілер әртүрлі себеппен келген азаматты кіргізбеуге тырысады. Әрине, ешкім тыңдамағаннан кейін, арыз шағымын шешпеген соң, ол адамда билікке іштей наразылық пайда болатыны заңды. Осыдан барып билікке деген көзқарас өзгеріп, оны құрметтемеу, сыртынан әңгіме айту басталады. Лауазым иелерінің халыққа жақын болып, олардың мұң-мұқтажын тыңдап отыруы күнделікті жұмысы болуы керек, әділеттілік осы жерде де орын алуы керек деп ойлаймын.
Екінші мәселе, қазіргі уақытта көп айтылып жүрген «әлеуметтік лифті» мәселесі. Бұрынғы уақытта айтатын еді: «кадр золотой фонд партии» – деп. Меніңше сол кездегі осы қағида қазір де маңызды болып тұр деп есептеймін. Ауылда да, ауданда да, облыста да әрбір жақсы кадр есепте тұратын. Оларды білімділігіне, іскерлігіне, қабілетіне қарап сатылап өсіріп отыратын. Жұмыс істеп жатқан мемлекеттік қызметкерлермен, жастармен кездесіп, пікірлесіп отырамыз. Қазіргі уақытта ол принцип қалды. Кімнің көкесі болса, солар өседі, ал білімді, қолынан іс келетін азаматтарымыз, өмір бойы еленбей, тапжылмай бір орында өспей отырған жағдайлар кездеседі. Командамен жұмыс істеу әлі жалғасуда. Бір команда кетеді, басқа команда келеді. Бірі келіп, бірі кетіп жатады. Ал командаға кірмеген небір азаматтар не өспейді, не өшпейді. Осындай жағдай тек қана жергілікті жерлерде ғана емес, орталықтарда да кездесетінін көріп жүрміз. Сонда білімді, білікті, тәжірибесі бар азаматтар қоғамға қажет емес пе? Жастарымыз болашағына сенбесе, әділдікке сенбесе не болмақ? Осындай мәселелер қоғамға, мемлекетке орасан зор нұқсан келтіруде. Меніңше, «Ақ Жол» партиясы осы мәселелерді көтеріп те жүрген болу керек, шешу жолдарын іздеуіміз керек деп ойлаймын.
Сіздің мақалада көтерген жалпы қылмыстық заңнаманы ізгілендіру бағдарламасы болуы тиіс деген ұсыныңызға біз толық қолдау білдіреміз. Адам болған соң қателеседі. Ал кей уақытта заңды білмегендіктен, жеңілтектікпен, соңын ойламай шоқ басып қалған жағдайлар кездеседі. Ол азаматтарды кәнігі қылмыскер деп айтуға аузың бармайды. Алайда түрмеден ол адамның бұзылып, қоғамымызға жақсы көзқараспен шықпайтыны айдан анық. Сол себепті сіздің түрмеге қамамай, келтірген зиянды орнын толтыру арқылы жазасын өтеу керек дегеніңізге қосыламыз. Оның үстіне түрмеде отырғандардың саны азайып, бюджеттің қаржысы үнемделеді.
Сіз өзіңіздің мақалаңызда мемлекет тарапынан кәсіпкерлікті қолдау банктік несиелер арқылы жүргізілгенімен, одан тек банктер ғана пайда тауып отырғанын өте жақсы дәлелдеп, айтып өткен екенсіз. Менің оған қосатыным: ауыл шаруашылығын дамыту үшін мемлекет тарапынан жеңілдетілген несиелер республикалық «Казагроның» облыстағы бөлімшелері «Агрокредит-корпарация» арқылы бөлінетіні белгілі. Бірақ ол несиені алу үшін шаруаларға қаншама әуре-сарсаңға түсуге тура келетінін білсеңіз: қолыңызға алдымен 20-ға тарта әр түрлі мекемелерден жинап алып келетін анықтамалар мен құжаттардың тізімін береді. Ал ол құжаттарды алу үшін тағы 100-ден аса құжат жинауың керек. Осылардың бәріне әжептеуір қаржы жұмсап (көп уақытта шаруалардың қалтасы көтермейді), жинап алып келуің керек. Оның үстіне несие алу үшін үлкен көлемде кепілдік қоюы керек, оған ауылдағы шаруалардың шамасы тағы жетпейді. Ал кепілдігіне қоятын ауылдағы үйін, техникасын түкке арзымайтын бағаға бағалайды. Сонымен 5-6 ай әуре болғанмен, Үкіметтің берген несиелерін ала алмай сандалып жүрген ауыл еңбеккерлерін көп кездестіреміз. Сондықтан Үкіметтің алдында осы маңызды мәселені көтере отырып, шаруалардың несие алуына жеңілдетуге жәрдем көрсетілсе абзал болар еді.
Құрметті Азат Тұрлыбекұлы!
Сіздің бүгінгі күндері көтеріп жүрген мәселелеріңіз халықтың ойынан шығып отыр. Сіз басқарып отырған «Ақ Жол» партиясы болашақта да республикамыздың өсіп-өркендеуіне зор үлес қоса береді деп сенеміз.
Мамадияр Қадырбеков, «Дана» ЖШС-ның бас директоры:
– Біздің облыста 120 ұлт пен ұлыстың өкілі тұрады. Әйткенмен ортақ тіліміз – мемлекеттік тіл. Біз соған қуанамыз. Бірақ кейде орталарындағы жалғыз өзге ұлт өкілі үшін тілін бұрайтындардың көптігі қынжылтады. Басқа елдерде мемлекеттік тілді білмейтіндер жұмыстарынан босатылады. Бізде ше? Жалпы, патриоттық сезімсіз келешегіміз қандай болмақ? Өреміз өркеш құрлы болмаса өзгелерге қандай өрнек көрсетеміз? Бұл ретте біздің басты байлығымыз бірлік болуы керек. Біздегі басқару жүйесінің механизмдері дұрыс жұмыс істемейді. Айталық, біз Германия мамандарымен бірлесіп шыны зауытын салмақ болдық. 1 млн теңгені экспертизаға төледік. Жоба үшін 6-7 млн теңге тағы құйдық. Сөйтіп жүргенде тиісті мекемелер құжаттарымызды тағы да созды. Осындай қолдан ұйымдастырылған кедергілер мен ұзақ күтуге неміс әріптестеріміз төзе алмады. Шыны зауыты осылай шарана күйінде шетінеді. Сондықтан кәсіпкерлікке кесірін тигізетін көлеңкелі жәйттерді тұсаулаудың жолдарын бірге іздестірейік. Осы тұста «Ақ жол» ҚДП өзекті мәселелерді талқылап, жүйелеп, зерделеп отыратын бір
Кеңес немесе жұмысшы тобын ұйымдастыруы керек-ақ.
Досыбай Шерімқұлов, облыстық кәсіподақтар кеңесінің төрағасы:
– «Ақ жол» өзінің саяси бағыт-бағдарын айқындап алған, көш-керуені түзу партия. Бүгінгі көтерілген мәселелердің барлығымен келісемін. Бай мен кедей арасындағы айырмашылықтарды жою жөніндегі ұсыныс дер кезінде көтеріліп отыр. Адамдар неге ала-құла өмір сүруі тиіс? Мәселен, біздің кәсіподақта жүргендердің айлық жалақысы аз. Осындай теңгермешіліктер тиылса адамдардың болашағына деген сенімі артар еді.
Қилыбек Тұрлыбек, «Құрылыс» ЖШС-ның бас директоры, облыстық мәслихаттың депутаты:
– Кез-келген кәсіпкердің пайда тапқысы келетіні жасырын емес. Алайда, оның қолын салық байлайды. Бізде салық түрлері көп. Көптеген кәсіпкерлер табысына орай салықты көп төлейді. Бұдан құтылу үшін жалған кәсіпкерлікке амалсыз барады. Сыбайлас жемқорлықтың жолын кесу бір күннің шаруасы емес. Бүгінгідей басқосулар баянды бағдарламаның дүниеге келуіне мұрындық болары сөзсіз.
Сөйлеушілердің бірі облыстағы салық басқармасы бастығының орынбасары жалған кәсіпкерлікте қыруар қателіктер жібергені үшін ұсталғанын жеткізді. Ал салық басқармасының бастығы орынында әлі отыр. А.Перуашев бұл мәселені Қаржы министрлігінің алдына қоятынынын қадап айтты.
Конференцияда көптеген келелі әңгімелер қозғалды. Кеңесіп пішкен тонның келте болмайтынын басқосу тағы да бір дәлелдеп берді. Өйткені, айтылған пікірлер жүйеленіп, жоғары жақа жөнелтілді.
Сабырбек ОЛЖАБАЙ,
«Ақ жол» ҚДП ОҚОФ
баспасөз қызметінің жетекшісі