"Нұр Отан" мемлекеттік тілді "аяламақ"

4 ақпанда ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтің басшылығымен мемлекеттік тіл саясатын іске асырудың тиімділігін арттыру мәселелеріне арналған отырыс өтті. "Нұр Отан" партиясының ХV сьезі барысында өткен кеңейтілген Саяси кеңесі бюросының отырысында Елбасы берген тапсырмаларды орындау мақсатында 4 ақпанда ҚР Премьер-министрі Серік Ахметовтің басшылығымен мемлекеттік тіл саясатын іске асырудың тиімділігін арттыру мәселелеріне арналған отырыс өтті. Осы мәжіліске қатысқан "Нұр Отан" партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Бауыржан Байбекті Айқын газеті әңгімеге тартыпты. – Бауыржан Қыдыр­ға­лиұлы, мемлекеттік тіл сая­саты жөнін­де ертеден кеш­ке дейін сөйлесек те ай­тылатын әңгімеміз таусыл­май­тын шығар. Бір қара­ғанда осы мәселенің ойда­ғыдай алға жылжуы үшін елімізде барлық жағдай да, мүмкіншілік те жа­сал­ған. Соған қарамастан күт­кен нәтижелердің көңіл көнші­терліктей болмауының себебі неде? – Елбасымыз, "Нұр Отан" партиясының Төрағасы Нұрсұлтан Назарбаевтың сали­қалы саясатының арқасында біз мемлекеттік тіл мәселесінде үлкен табыстарға қол жеткіздік. Мемлекет бас­шысы қазақ тілінің дамуына барлық қажетті құқықтық, ұйымдасты­рушы­лық, қаржылық жағдайды жа­сап берді. Тілдің статусы Конс­титуцияда көрсетілген. Тіл туралы арнайы заң бар. Мемле­кеттік бағдарлама қабылданды. Қыруар қаржы бөлініп жатыр.

Тілдің статусы Конс­титуцияда көрсетілген. Тіл туралы арнайы заң бар. Мемле­кеттік бағдарлама қабылданды. Қыруар қаржы бөлініп жатыр.

Нәтижесінде, қаншама қа­зақтілді балабақшалар мен мек­тептер салынып, қазақша білім алатын оқу­шылар мен студенттердің үлес салмағы артып келеді. Еліміздегі БАҚ пен элек­тронды ақпарат құрал­дарындағы ана тіліміздің үлес салмағы айтарлықтай артты... – Дей тұрғанмен... – Дегенмен, қолда бар мүм­кіндіктерге қарамастан мем­лекеттік тілдің жағдайы қоғам­да өзінің көкейкес­тілігін жо­ғалтпай келеді. Бұл бір жағы­нан, тәуелсіздік алғаннан бергі уақыттағы ішкі жағдайдың ерекше­лік­терін, басқа да толып жатқан этносаяси және қалып­тасқан менталдық фактор­ларды ескерсек, объективті құбылыс. Ал екінші жағынан алсақ, түбінде мәселе өзіміздің, тиісті өкілетті органдардың ен­жар­лығына, науқаншыл­дыққа әуес­­­тігіне, орындау­шылық тәр­­тібінің болмауы­на келіп тіреледі. Бұған БАҚ құралдарындағы сан-алуан мақалалар мен жа­рия­ланымдар, ұлт зиялыларының жанайқайы, алысқа бармай-ақ қоялық, партия поштасына то­лас­сыз келіп түсіп жатқан аза­матта­рымыздың хаттары мен арыз-шағымдары куә. Мемлекеттік тіл туралы бағ­дарламада 2020 жылы халқы­мыз­дың 95% қазақша сөйлейтін болады деп межеленді. Ол жөнін­де жария түрде айтылды.

Мемлекеттік тіл туралы бағ­дарламада 2020 жылы халқы­мыз­дың 95% қазақша сөйлейтін болады деп межеленді. Ол жөнін­де жария түрде айтылды.

Ал енді осы бағдарламаның іске асырылу барысына, тиісті ми­нистрліктің жұмыс сапасына қарасақ, ол қал­ған 6 жылда ойдағыдай орын­да­ла ма деген үлкен сұрақ туа­ды. Қа­зіргі заман тілімен айтсақ, қол­жетімді ме? Егер Интернеттегі қазақ тілінде ақпарат алмасудың үлес салмағы (небәрі 5%), мектеп бітіруші жастардың қазақшасы­ның деңгейі сияқты көрсеткіш­терді ескерсек, мақсатымызға уақы­тылы жететініміз күмәнді. Ал шындығында, біз межелі көрсеткіштерге жасалған мүм­кіндікті ұтымды пайдаланып, Елбасы тапсырмаларын, қол­дағы заңнаманы қалтқысыз орынд­ай отырып, байбалам­сыз, күнделікті нақты жұмыспен ғана қол жеткізе аламыз. Оған бар­лық мүмкіндік бар. – Кешегі Елбасы тапсыр­ма­сымен Үкіметте өткен жиналыста осы жұмыстың қандай нақты жолдары талқыланды? – Біріншіден, отырыстың өзі Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев­тың "Нұр Отан" партиясы Саяси бюро кеңесінде мемлекеттік тілді да­мытуға байланысты берген тапсырмасын орындау мақ­сатында өткізілді. Оған Премьер-министр С.Ахметов төрағалық етіп, министрлер, депутаттар, қоғам қайраткерлері қатысып, қызу пікір таластырып, ой бөлісті. Партия тарапынан біз ми­нистрліктер атқаруы тиіс жұ­мыстың кемшін тұстарына нақ­ты назар аударып, олардың атын атап көрсеттік. Мысалы, қолданыстағы "Тіл туралы" заңның тиісті бапта­рында қазақ тілін қажетті дең­гей­де білуі міндетті лауазым­дар мен маман­дардың тізімі бекіті­луі жөнінде нақты айтылған. Біраз уақыт өткеніне қарамастан, ол тізім тиісті министрлік тара­пынан ұсынылмаған.

Егер он­дай тізім, сәйкесінше, заңды та­лап бол­ғанда, ұшақтық бортсеріктер сияқты халыққа тікелей қызмет ететін мамандық иелеріне қа­тысты кейбір келеңсіздіктер орын алмас та еді.

"Білім туралы" заңға сәйкес бірыңғай ұлттық тестілеуде қа­зақ тілі міндетті пәндердің қатарын-­да болуы тиіс. Бірақ осы ҰБТ өткізуді реттейтін Білім және ғылым министрлігінің бұйрық­тарына сәйкес, қазақ тілі бойын­ша жиналған ұпай сан­дары есеп­телмейді. Нәти­же­сінде, үміткер балалар оны үй­ренуге мүдделі емес. Мемле­кеттік органдар Ел­басы қол қойып, қабылданған заңның сөзсіз іске асуын қамта­масыз етуге міндетті екенін естен шығармауы керек. Қоғамда, әсіресе, жастар ал­дында қазақ тіліне байланысты та­лап бол­майынша, бұл мәселе­де түбегейлі өзгеріс күту қиын. Сол сияқты Мемлекеттік бағ­­дарламаның жыл сайынғы орын­далу барысы да жариялы түрде айтылып, әр жылға нақты жоспар, қала берді "Жол кар­тасы" жаса­луы қажет. 95%-ға қалай жететі­німізді ел білуі керек. Сонда ғана қоғам мүше­лері оған атсалысып, ой бөлісіп, іске асуына көмекте­седі. Бұл – Мәдениет және ақпа­рат ми­нистрлігінің тікелей мін­деті. Мәселе – Мемлекет басшысы тапсырмаларын, мемлекет та­рапынан айтылған міндетте­мелерді абыроймен орындауды ойлауы­мызда. Әйтпесе істің аяғы жалаң айғайға, өзгені кінәлауға, сөйтіп өзімізді де, тілімізді де қолдан сүйкімсіз етуге алып келеді. – Бірақ тізім жасап, тіл білуді міндеттеу қазақша білмейтіндер­дің наразылығын тудырады дей­тін­дер де бар... – Кезінде, Елбасы тапсырма­сымен мемлекеттік қызмет­керлердің "А" корпусы жасақта­лып, үміткерлерге қойылатын талап­тар қатарына қазақша тестілеуден өткізу бойынша сұ­рақ туындаған. Өзіңіз айтқан­дай уәж келтіріп, қарсы шыққан­дар да болды. Бірақ Президент Әкім­шілігі соған қарамастан мем­лекеттік тілді жетік білу жөнінде талап қойып, үміткерлердің "КазТест" жүйесінде тест тапсы­ру міндетін бекітті.

Елбасы тапсырма­сымен мемлекеттік қызмет­керлердің "А" корпусы жасақта­лып, үміткерлерге қойылатын талап­тар қатарына қазақша тестілеуден өткізу бойынша сұ­рақ туындаған. Өзіңіз айтқан­дай уәж келтіріп, қарсы шыққан­дар да болды.

Оны барлық үміткерлер, оның ішінде ұлты қазақ емесі де жетерлік, хал-қадерінше тапсырды. Наразы болған біреуі жоқ. Керісінше, олардың көпшілігінде мемле­кет­тік тілді үйренуге, ол бойын­ша сынақтан өтуге болады екен ғой деген сенім, үміт пайда болды. Жалпы, "басқа жұрт қарсы болады" деген – әбден жаттан­ды болған жалтақ аргумент. Бі­лім және ғылым министрлігінің мәліметіне сүйенсек, қазіргі таңда қазақ орта мектептерінде оқитын өзге ұлт өкілдері бала­ларының саны 35 мыңнан астам. Бұл деге­ніңіз солардың ата-ана­лары­ның, туыстарының көзқа­расы оң, ұлт болашағына деген сөзсіз сенімге толы дегенді білді­реді. Бұл – Елба­сы саясатының жемістілігі­нің көрінісі.

"Айқын" газеті