"Ақ жол" Үкіметтің шетелдік маркетплейстерге жайбарақат қарауына келіспейді

«Ақ жол» фракциясының депутаттық сауалы

Премьер-Министрдің орынбасары

ҚР Ұлттық экономика министрі 

С.М.Жұманғаринге

Биылғы жылдың 26 ақпанында «Ақ жол» фракциясы шетелдік маркетплейстерге салық салуға қатысты депутаттық сауалын жариялады.

20 наурызда Сіз нақты жағдайға кереғар және біз сауалда келтірілген ҚР Ұлттық Банкінің объективті бақылау деректеріне, атап айтқанда, сыртқы төлемдер статистикасына қайшы келетін жауап жолдадыңыз.

Нақты деректер талдауының орнына, сандарды «ойнатумен» ғана шектелген мұндай жауаппен келісе алмаймыз.

1) Мәселен, «Ақ жол» фракциясының қазақстандық тұтынушылардан түсетін кірістер үшін шетелдік маркетплейстерге міндетті салық төлемдерін енгізу туралы ұсынысына жауап ретінде Үкімет олардың 83 миллиард теңгеден астам салық төлегенін мәлімдеп отыр.

Алайда бұл соманы олар үш жылдан астам уақыт бойы (2022-24 ж.) төлеген.

Ал, жылдық көрсеткіштерді алатын болсақ, мысалы, 2023 жылы шетелдік маркетплейстер 24,3 млрд теңге салық төлеген.

Осы орайда, ҚР Ұлттық банкінің «2023 жылға арналған сыртқы сауда айналымы» деректеріне сәйкес, сол жылда қазақстандықтардың шетелдік интернет-дүкендерден сатып алған тауарларының құны 1 миллиард 104 миллион АҚШ долларын немесе бағам бойынша шамамен 505 миллиард теңгені құрады.

Бұл сандар біздің сауалымызда да келтірілген.

Бірақ, 505 миллиардтың 24 миллиарды бұл 12 процент емес (ҚҚС төлегенде солай болуы керек), тек 4,8 процент. Шын мәнінде, 500 млрд-тың ҚҚС-ы 24 емес, 60 млрд теңгені құрауы керек еді.

Вице-премьер мырза, бұл қарапайым арифметика ғой.

Мұндай мәліметтерді ескере отырып, сыртқы сауда алаңдары ҚҚС төлейді деп қалай айтуға болады?

Тек 2023 жыл үшін ғана ҚҚС бойынша шетелдік маркетплейстер төлемдерінің жетіспеушілігі 36 млрд теңгені құрады, бұл қажетті сомадан 2,5 есе кем.

Мұндай кеңпейіл көзқарас барда бюджеттің жоғалтары тек арта береді.

Отандық кәсіпкерлерге салықты ұлғайтуға дайын тұратын мемлекеттік органдардың шетелдіктердің салықтан жалтаруына келгенде немқұрайлы бола қалуы сұрақтар туғызады. 

Қазақстандық кәсіпкерлер мен ұлттық мүддені қорғауда Үкіметке неғұрлым табанды ұстаным қажет деп есептейміз.

2) Бажсыз сауда шегін төмендетуге қатысты сіз Қазақстанның өз бетімен мұндай шешім қабылдай алмайтындығын айтасыз.

Бірақ біздің білуімізше, бұл мәселе биыл Еуразиялық экономикалық комиссия алаңында көтерілген. Біздің сондағы өкілдер бұл мәселеде қандай ұстанымда болғанын білу де пайдалы болар еді.

Бүгінде Хоргос кеденінде жүздеген жергілікті азаматтарымыз амалсыздан «жүк арқалаушы» болып, «жеке өзімдікі» деген желеумен күн сайын бөтеннің тауарын тасып, күнін көруге мәжбүр. Мұндай жосықсыз бәсекелестік отандық өндірісті тұншықтырмағанда, бұл азаматтарымыз отандық кәсіпорындарда лайықты жұмыс істеп, еңбекақы алып отырар еді.

3) «Ақ жол» фракциясының шетелдік маркетплейстерді қазақстандық алаңдармен және өндірушілермен ынтымақтасуға міндеттеу туралы ұсынысына, сіз, олар біздің заңға бағынбайды деп жауап бердіңіз.

Ал, сонда оларға біздің нарыққа кіру рұқсаты Үкіметтің қолында емес пе? Және де пікір алмасу кезінде бұл мүмкіндік түкке тұрмай ма?

Біз сауалымызда сол алаңдармен коллаборация туралы келісімге қол жеткізген басқа елдердің мысалдарын келтірдік.

Ал ұлттық мүдде үшін күрестен бірден бас тартудың орнына, ең болмағанда жетекші маркетплейстерге ұсыныстар жолдап, тиісті келіссөздерді бастағаны дұрыс болар еді.

Ешқандай әрекетке бармай, әрине, ешқандай нәтиже де күтуге болмайды.

Өз мүддеміз үшін өзіміз күреспесек, біз кімге керекпіз?

Әлде, «Алма піс, ауызыма түс» деп, қарап отырамыз ба?

Үкіметтің бұған уақыты жетпесе, тым болмағанда кәсіпкерлер мен депутаттарға осындай келіссөздер жүргізуге мүмкіндік беріңіздер.

Осыған байланысты, «Ақ жол» фракциясы біз көтерген мәселелерге қайта оралып, оларды жүзеге асыру мүмкіндіктерін қарастыруды сұрайды.

Құрметпен,

«Ақ жол» фракциясының депутаттары

А.Перуашев

Д.Еспаева

Қ.Иса

Е.Барлыбаев

С.Ерубаев

Е.Бейсенбаев