«Ақ жол» инвесторлардың заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуді талап етеді

«Ақ жол» экономикалық айналымға күйреген кәсіпорындардың активтерін қайтаратын инвесторлардың заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз етуді талап етеді. Бұл туралы ҚР Қаржы министрі Е. Жамаубаевқа депутаттық сауалды Мәжіліс депутаты Дания Еспаева жолдады.

«Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаттарына Қарағанды облысының Абай тігін фабрикасының басшылығы жүгінді.

Салық органдары зауытты жоғары тәуекел дәрежесіне жатқызуына байланысты оның жұмысы тоқтап қалды.

Осы зауытқа қатысты жағдайды ескере отырып, аталмыш әдістеме бойынша кейбір тұжырымдар жасау қажет деп санаймыз.

Салық төлеушілерді санаттау жүйесі ҚР Қаржы министрлігінің ережелеріне сәйкес енгізілді, онда тәуекел дәрежесі ашық деректер бойынша да, құпия ақпарат бойынша да белгілі бір өлшемшарттар бойынша айқындалады.

Өтініште көрсетілгендей, Абай тігін фабрикасына 2021 жылғы шілдеде жоғары тәуекел дәрежесі берілді. Осыған байланысты оның қызметіне бірқатар шектеулер қойылды, олардың ішінде мемлекеттік сатып алуларға және жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларына қатысу мүмкіндігі, шекті қатаң салықтық әкімшілендіру және т. б. бар.

Сонымен бірге, Ережелер бұл кәсіпорынның 24 жыл бұрын жабылған, қала құрушы кәсіпорынның орнына нөлден бастап қайта құрылғанын ескермейді. Бұл кәсіпорынды қалпына келтіру үшін инвестор ғимараттар мен жабдықтарды жөндеуге, кадрларды тартуға және тоқтап қалған өндірісті қайта бастауға айтарлықтай шығындар жұмсауда.

Фабрика өнімі (арнайы киім) ең алдымен жер қойнауын пайдаланушылар үшін арналған, алайда кәсіпорынды тәуекелдің жоғары дәрежесіне жатқызу нәтижесінде ол осы нарықтағы орнынан айырылып, банкроттыққа ұшырау қаупінде тұр.

Салық органдарының есептеріне сәйкес фабриканы жоғары тәуекел дәрежесіне жатқызудың негіздемесі «Салық есептілігінде бірнеше салық кезеңдері бойындағы залалдарды көрсету» - 3 балл, «Салық жүктемесі» - 2 балл, «Бір қызметкерге орташа айлық жалақы» - 1 балл болды.

Сонымен қатар, зауытқа кәсіпорынның қол жетімділігі жоқ жабық критерийлер бойынша теріс ұпайлар берілген. Осының салдарынан кәсіпкерге

тәуекелдің жоғары санатынан қалай шыға алатынын түсіндіруден бас тартылады.

Компания мұндай тәсілмен келіспейді, өйткені қолданылатын тәуекелді жатқызу жүйесі бұрын банкротқа ұшыраған өндірістік объектілер мен стартап жобаларды қалпына келтіру, реновациялау жағдайын ескермейді.

Кез келген өндіруші жобаны іске қосудың алғашқы 3-5 жылында, шығынсыздық нүктесіне шыққанға дейін барлық қаражат негізгі құралдар мен жабдықтарды сатып алуға (немесе қалпына келтіруге), сондай-ақ персоналды даярлауға кететінін айтады. Тиісінше, рентабельділікке қол жеткізгенге дейін және инвестицияларды қайтарғанға дейін бизнес объективті түрде таза пайда таппайды, бірақ компания тұрақты жұмыс істейді және адамдарды жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді.

Ал таза пайданың болмауы жалақыны көтеру және КТС төлеу бойынша мүмкіндіктерді шектейді, бұл тәуекел санатына теріс әсер етеді.

Салық қызметкерлерінің қолданыстағы тәсілімен кәсіпкерлер қайта жандандыруға тырысатын кез-келген стартап-жоба немесе кәсіпкерлер қайта жандандыруға тырысатын кәсіпорын осындай жағдайлар бойынша ерекшеліктерді ескермейтін ережелердің бюрократиялық бейімділігіне байланысты жойылады.

Олай болса біздің барлық қалаларымыз бос ғимараттарға толады толтырады, олар жаңа банкроттық қаупі бар қайта құру немесе қайта құру мағынасы жоқ.

Біздің ойымызша, бұл әрекет Президент Қ.Тоқаевтың Жолдауына тікелей қайшы келеді. Себебі Президент жолдауында қираған кәсіпорындардың бұрын шығарылған активтерін экономикалық айналымға қайтаруды қамтамасыз ету туралы тікелей тапсырма берілді. Егер салық органдарының жоғарыда аталған Ережелері әлі де жаңа банкроттыққа әкелетін болса, бұл тапсырманы қалай орындауға болады.

Сонымен қатар, тәуекел дәрежесін беру кезінде жабық көздерден алынған ақпаратты қолдану үлкен күмән тудырады. Өйткені Конституцияға сәйкес оның құқықтары мен мүдделеріне қатысты құжаттармен және ақпарат көздерімен танысу мүмкіндігіне ие болуы, ал бұл азаматтардың мүдделеріне нұқсан келтіреді, сонымен қатар сыбайлас жемқорлық схемаларына әкеледі.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде «Ақ жол» депутаттық фракциясы төмендегілерді сұрайды:

1) Стартап жобаларды, сондай-ақ бұрын банкротқа ұшыраған кәсіпорындарды жаңғыртуды, реновациялауды немесе қайта бейіндеуді ескере отырып, «Тәуекелдерді басқару жүйесін қолдану ... ережелерін» қайта қарау.

2) Бұрын күйреген кәсіпорындардың активтерін экономикалық айналымға сатып алатын және қайтаратын инвесторлардың заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету.

Құрметпен,

«Ақ жол» фракциясының депутаттары