ЕЛЕУЛІ КҮННІҢ ЕНШІСІНДЕГІ ЕРЕКШЕ ІСТЕР
2012 ж. 12 желтоқсан
3844
0
Сыр елі – қазақылықтың қаймағы бұзылмаған өлке. Сыр елі – соны серпін алған өлке. Сыр елі – екі дүркін олимпиада чемпионын шығарған өлке. Қызылорда облысының әлеуметтік-экономикалық дамуы бүгінде еш дәлелді қажет етпейтін дүние. Ел өміріндегі елеулі дата – Тұңғыш президент күніне Қызылорда облысы толайым табыстармен жетті. Сөз жоқ, бітер істің басына келіп, аймақты алға жетелеген Болатбек Қуандықовтың бұл арадағы еңбегін айтпай кетуге болмайды.
Сонымен, 2012 жылдың еншісіндегі ең негізгі деген елеулі жетістіктер мыналар. Аймақ күні кешеге дейін ауыл шаруашылық саласына ғана басымдық берген болса, қазір Елбасы міндеттеген индустрияландыру ісіне пәрменді үлес қосып отыр. Соның нәтижесінде Қызылорда индустриалды облыстардың тізіміне енді. Мәселен, әлеуметтік сала бойынша ауыз толтырып айтар жақсы істер бар. Жыл басынан бері 55 әлеуметтік нысан іске қосылды. Бүгінгідей айтулы күні Сыр елінде тағы 10 әлеуметтік нысанның тұсауы кесілді. Жыл соңына дейін қосымша 74 әлеуметтік нысан тапсырылады. Тұңғыш Президент күні елдің еңсесін көтеретін, халықты қуантатын тірліктің бастауы да осы әлеуметтің әлеуетін әуелететін шаралар болса керек деп білеміз. Облыстың негізгі жұлын-жүйкесін аудандар құрайды. Сондықтан әлгі әзірде айтқан жілікті жетістіктерімізді жергілікті жерлерден бастайық.
Арал ауданы
Айта кету керек, Арал Елбасының тікелей назарындағы аймақ. Кіші Аралдың келуінен бастап, қазақтың қуанышына қатысты барлық шаруаға Тұңғыш Президенттің қатысы бар.
Аудандағы Қарақұм ауылдық округінің тұрғындары жаңа мектеп игілігіне қол жеткізіп, қуанышқа кенелді. Бұл тәуелсіздіктің 21 жылындағы шын мәніндегі үлкен шаттық десе де болады. Себебі аудан орталығынан жүздеген шақырым шалғайда жатқан шағын ауылға заманауи сипаттағы оқу ордасын салу егемендіктің шарапаты. Бұрынғы мектеп апатты жағдайда еді, 600 орындық типтік үлгідегі білім үйі енді ел игілігіне берілді.
Аудан орталығында балаларға арналған өнер мектебі де ашылды. Онда 314 оқушы дәріс алады. Ғимараттың күрделі жөндеуіне аудан бюджетінен 36,921,0 мың теңге бөлінді.
Арал қаласында Тәуелсіздік алаңы, Ақ кеме, Бекмырза хан ескерткіштері бұған дейін бой көтерсе, енді «Алаш алаңы» аудан орталығының маңдайын жарқыратып тұратын болды. Үш жүздің бірлігін көрсететін биіктігі 11 метрлік 3 тұғырлы ескерткіш аудан орталығына көрік беріп тұр. Толық абаттандырылған алаң аралдықтардың демалыс орнына айналғаны қашан.
Ел өмініндегі елеулі күні облыстық бюджет қаражаты есебінен Сексеуіл кентіндегі №231 орта мектеп ғимараты пайдалануға берілді. 150 орындық білім ордасында балалардың сапалы білім, саналы тәрбие алуына барлық жағдайлар жасалған. Жаңа мектепте 50 мұғалім, 39 техникалық қызметші жұмыс жасайды. Үш ауысымда 346 бала дәріс алуда.
Ауданның іргелі елдімекендерінің бірі – аралқұмдықтардың да қуанышында шек жоқ. 1933 жылы салынып, 1976 жылы қайта жаңғыртудан өткен №61 орта мектептің жағдайы өте ауыр еді. Енді балалар жылы да жарық, кең мектепте оқуға қол жеткізді. 5 блоктан тұратын жаңа білім ошағында сынып кабинеттерінен бөлек оқу, спорт, акт залдары, зертхана және шеберхана бөлмелері бар. Заманауи мектеп құрылысына облыстық бюджеттен 448 млн теңге қаражат жұмсалды. Жаңа мектептің тұсау кесері Тұңғыш Президент күнімен тұспа-тұс келді. Елбасының ұдайы қамқорлығына бөленіп келе жатқан өңір тұрғындары бұған дән риза.
Жақсылықтарды әрі жалғай беруге болады. Айдынды да айбынды Аралда жыл аяғына дейін 8 нысан тұсауын кеспек. Атап айтқанда, Ақбасты ауылында мектеп бой көтерсе, өзге ауылдарда 6 спорт алаңы, 280 орындық балабақша іске қосылмақшы.
Қазалы ауданы
ХХ ғасыр басында Ғани Мұратбаев сынды жалын жасты түлеткен топырақ та толайым табыстардың тегершілігін айналдырып отыр. Қазыналы Қазалыда әсіресе, «Тұрғын үй» бағдарламасы жоғары деңгейде жүзеге асырылып, баспана мәселесін шешуде алдына аудан салмай тұр. Атқарылған жұмыстардың нәтижесінде аудан орталы-
ғы – Әйтеке би кентінде республикалық бюджет есебінен сметалық құны 42 млрд 493 млн теңге болатын
8 арендалық үй пайдалануға берілді.
3 бөлмелік тұрғын үйлердің жалпы алаңы 76 шаршы метр.
Ел Президентінің тапсырмасымен бастау алған «Балапан» бағдарламасы да біраз балғынның жүзіне бал күлкі ұялатты. Бірқатар мектеп жанынан шағын орталықтар ашылды. Бүгінде оларда 400-ге жуық бүлдіршін тәрбиеленуде. Солардың бірі мемлекеттік және жекеменшік әріптестік аясында ашылған «Ақниет» балабақшасы. Жеке кәсіпкер Болат Сәрсенбаев – құрылтайшы. Балабақшада 30 бала тәлім алып жатыр. 9 адам жұмыспен қамтылған. Қызметкерлердің айлығы мен балабақшаны ұстау шығындары үшін мемлекеттен тиісті қаражат бөлінеді. Мәселен жергілікті бюджеттен 1 балаға айына 20343 теңге мемлекеттік тапсырыс беріліп отыр.
Бұл ауданда атқарылған істердің кейбірі ғана. Елбасы Жолдауында атап көрсетілген міндеттерді жүзеге асыру, оның ішінде халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайын жақсарту бағытында әлі 12 нысан, атап айтқанда 9 спорт алаңы, Әйтеке би кентінде 280 орындық балабақша, мәдениет үйі және Қазалы қаласында 300 орындық мектеп пайдалануға беріледі.
Қармақшы ауданы
Қорқыт ата мәңгілік қоныс тепкен жер Қармақшы ауданы да қарқынды істердің қазанын қайнатып отыр. Елбасының бұқаралық спортты дамыту жөніндегі тапсырмасына сәйкес ауданда 8 спорт алаңы іске қосылды. Бұл жеткіншектердің спортпен айналысып, салауатты өмір сүруіне мүмкіндік беретін игілікті іс.
Ауданның Қарақалпақпен шекарасындағы шеткі нүктесінің бірі Т.Көмекбаев ауылында 10 үй салынып, тұрғындар игілігіне берілді. Бұл мемлекеттік «Тұрғын үй» бағдарламасының елге тигізіп жатқан шапағаты екені анық.
Аудан әкімдігі көркейту-көгалдандыру жұмыстарына да бел шеше кіріскен. Мәселен, Жосалы кентінің кіре берісінде жалпы аумағы 0,8 гектар болатын дендропарк салынды. Оған 115 млн теңге қаржы бөлініп, саялы ағаштар отырғызылды. Түнгі жарықтар мен су бұрқақ орнатылды. Ол ол ма, аудан орталығында 300 орындық үлкен стадионның пайда болуы халықты бір серпілтіп тастады. Бұл үшін облыстық бюджеттен 201 млн 954 мың 420 теңге бөлінді.
Ауданағы Қызылтам елді мекені тұрғындары үшін де Тұңғыш Президент күнінің маңызы зор. Себебі осы күні аядай ауыл шаттықтың шырағын жақты. Бұған дейін қыста суық, жазда аңызақ, әбден тозығы жеткен ескі мектепте оқыған қызылтамдық балалардың қуанышында шек жоқ. Жаңа білім ордасына қоныстанған №79 негізгі мектеп шәкірттері енді жылы да кең, компьютермен жабдықталып, ғаламтор жүйесіне қосылған спорт залы, шеберханалары бар оқу ордасында білім алып, білікті азамат боп өспек.
Төретам кенті. Байқоңыр қаласы жанындағы бірден бір стратегиялық қоныс. Бірнеше жыл ауыл тұрғындары клуб үйін салып беруді сұрап жүрген. Міне, тілек орындалды. Алаштың атаулы күні клуб үйінің салтанатты түр
де тұсауы кесілді. Мәдениет ошағы 150 орынға арналған. Заманауи үлгіде тұрғызылған клубтың құрылыс жұмысымен «УМР» жауакершілігі шектеулі серіктестігі айналысты. Мұнда 128 адамға арналған көрермен залы, кітапхана, би, ән, көркем сурет, жазба ақындар үйірмесі мен ойын бөлмелері бар. 50 ден астам жас 6 үйірмеге тартылған.
Қармақшылықтар көздеген меже мұнымен мәреге жетпек емес. Ауданда 15 әлеуметтік нысан халық игілігіне беріледі. Соның нәтижесінде Көмекбаев ауылында 10 отбасы жаңа үйге қоныстанып, осы ауылдың балалары жаңа мектепте оқу мүмкіндігіне ие болады. Жосалы кентінде орталық стадион және 7 спорт алаңы, су айдау станциясы көрініс табады.
Жалағаш ауданы
Жалағаш ауданы облыс орталығына жақын, темір жол бойында орналасқан, өркенді өріске қадам басқан өңірдің бірі. Мұнда да жетістіктер желкенін көтеріп отыр. Тізбелесек...
Биыл «Балапан» бағдарламасы аясында 50 орындық жекеменшік «Жансая» балабақшасы ашылды. Нәтижесінде 40 бала шәкірт шалқымасын шертіп отыр.
Ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуындағы ілгерілеушіліктің нәтижесінде бірқатар әлеуметтік нысандарды жаңартуға қол жеткізілді. Нәтижесінде Аққұм ауылында 150 орындық клуб үйі пайдалануға берілді. Жоба құны – 142 млн теңге.
Биыл байырқалы батыр Бұқарбайдың 200 жылдығы салтанатты жағдайда атап өтілді. Баба тойы барысында жалпы көлемі 150 шаршы метрлік батыр мұражайы ашылды. Аудандағы ауыз толтырып айтарлық істің бірі, «Еңбеккерлер аллеясының» ашылуы. Жалпы аумағы 80 шаршы метр болатын гүлзар құрылысына 21 млн теңге қаржы жұмсалды.
Мұнан бөлек, аудан іргесіндегі Таң ауылы тұрғындары үшін де бұқара-
лық спортпен айналысуға мүмкіндік туды. Ауылда спорт алаңы бой көтерді. Түйіндер болсақ, желтоқсан айының соңына дейін Жалағаш ауданында
17 нысан іске қосылады. Оның 6-ауы спорт алаңы. 10 тұрғын үй, Жаңадария ауылында фельдшерлік-амбулаториялық бекет пайдалануға беріледі.
Сырдария ауданы
Қызылорда қаласына қоңсы қонған қоныс осы – Сырдария. Елбасының «100 мектеп» бағдарламасы аясында Сырдария ауданында тиянақты жұмыстар жасалуда. Соның нәтижесінде Тереңөзек кентіндегі Әбділдә Тәжібаев атындағы №36 мектебі жаңа ғимаратқа көшірілді. Бұрынғы ескі мектептің орнына 1200 орынға лайықталған зәулім оқу ордасы еңсесін тіктеді. Білім ошағы компьтерлік сыныптармен, интерактивті тақтамен жабдықталған. Асхана, акт залы, спорт залы тоқтаусыз жұмыс істейді.
Жыл қорытындысында Сырдарияда 9 нысан тапсырылады. 5 спорт алаңы, С.Сейфуллин ауылында фельдшерлік-амбулаториялық бекет және Тереңөзекте 3 арендалық тұрғын үй лентасын кеседі.
Шиелі ауданы
Шиелі – киелі өңір. Ыбырай Жақаевтай еңбекші шыққан, Нартай Бекежановтай талант түлеген берекелі жер. Аудан соңғы жылдары жасарып-жаңарды. Индустриаландырудың игілігін көріп отырған бірден бір өлке де осы. Жыл басынан бері өңірде типтік жобадағы екі үлкен мектеп ашылды. Бидайкөл ауылындағы 600 орындық білім қарашаңырағының жалпы құны – 501 млн 507 мың теңге. Іргетасы 1905 жылы қаланған мектеп, 1958 жылы қайта жаңғыртылып, 8 жылдық болып өзгертілген-ді. Араға жарты ғасыр уақыт салып, заман талабына сай жаңа келбетке ие болды.
Нартай ауылында пайдалануға берілген 600 орындық мектеп құрылысын «Дәнекер Құрылыс» ЖШС жүргізді. Құрылыстың жалпы құны 768 млн 638 мың теңге. 1935 жылы бастауыш мектеп болып ашылған білім ошағы әртүрлі даму сатысынан өтті. 2012-2013 оқу жылы №156 мектеп қайта түледі.
Шырайлы Шиеліде Ы.Жақаев мұражайы мен №228 мектептің жаңа ғимараты жуық арада іске қосылады. Бұл игілікті істерді аудан жұртшылығы Елбасының Сыр еліне деген ыстық ықыласымен сабақтастырады.
Жаңақорған ауданы
Қызылорда облысының Оңтүстік Қазақстанмен шегаралас шебі – Жаңақорған ауданы. Жыл басынан бері ауданда бірқатар әлеуметтік нысандар пайдалануға берілді. Солардың бірі аудан орталығындағы №110 мектеп-
тің жаңа ғимараты. Мектеп оқыту процесіне қажетті қазіргі құралдар-
мен жабдықталған. Онда 59 кабинет, 690 орындық акт залы, 360 орындық асхана жұмыс жасайды.
2012 жылдың 2 ақпанында «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы аясында Жайылма ауылдық округінде фельдшерлік-акушерлік пункт жұмысын бастады. 8 бөлмеден тұратын ғимаратта тұрғындардың медициналық көмек алуына жан-жақты жағдайлар жасалған.
Сондай-ақ Қандөз ауылындағы бүлдіршіндер де жаңа балабақша табалдырығынан аттады. Мұнда балғындарға толық жағдай жасалған. Ойын және жатын бөлмелері талапқа сай жабдықталған.
Ізгі іс жалғасады. Сунақата және Кейден ауылдық окруктерінде мектептер, Өзгентте балабақша және бірқатар елді мекендерде фельдшерлік-акушерлік бекеттер ашылады.
Қызылорда қаласы
Облыс орталығы – Қызылорда қаласы жыл санап көркейіп келеді. Әсіресе, халықты баспанамен қамту бірінші кезекке қойылған. Астана мөлтек ауданында №9 және 12 көпқабатты арендалық тұрғын үйлер бой көтерді. Нәтижесінде 60 отбасы қоныс тойын тойлады. Бұл үйлерде соғыс ардагерлеріне теңестірілген кісілер, олардың жесірлері, басқа да әлеуметтік топ өкілдері тұрады.
«Сырдария» мөлтек ауданында 30 пәтерлік тұрғын үй іске қосылды. Қызметтік тұрғын үйдің құрылысына жергілікті бюджеттен 169,1 млн теңге қаржы бөлінді.
«Жұмыспен қамту – 2020» бағдарламасы бойынша 60 пәтерлі тұрғын үй пайдалануға беріліп, оған экономикалық әлеуеті төмен ауылдардың адамдары қоныстанды. Үй құрылысына 252,0 млн теңге қаражат бөлініп, қосымша инженерлік инфрақұрылымына 72,0 млн теңге қаржы жұмсалды.
«Балапан» бағдарламасын жүзеге асыру және бөбектердің балабақша қажеттілігін қамтамасыз ету мақсатында 280 орындық «Сыр еркесі» балабақшасы балаларға есік ашты.
Атқарушы билік денсаулық саласына да ден қойып отыр. 500 орындық қалалық №3 емхана іске қосылып, қала тұрғындарына медициналық қызмет көрсетудің сапасы артты. Республиканың өзге өңірлеріне өнеге боларлық істің бірі – медицина майталман мамандарына арналған 50 пәтерлік қызметтік тұрғын үйдің берілуі. Негізі мақсат – орталық үшін аса қажетті дәрігерлерді Сыр еліне тарту.
Қаламен іргелес жатқан Талсуат елді мекенінде 150 төсектік мүгедектерді оңалту мекемесі ашылды. Мұнда 1 және 2 топ мүгедектеріне, қария жастағы қауқарсыз жандарға әлеуметтік қызмет көрсетіледі. Орталық ғимараты екі қабаттан тұрады және 8 блогқа бөлінген.
Осы елді мекенде республикалық бюджет қаржысы есебінен ақыл есі кем балаларға арналған интернат үйі ашылғанын да айта кетуіміз керек. 200 орынға лайықталған әлеуметтік нысанда қамкөңіл балаларға медициналық-психологиялық көмек көрсетіледі.
Қаланы абаттандыру мен оның сәулеттік сымбатын арттыра түсуге үнемі басымдық беріліп келеді. Мәселен, Алашқа Астана болған Қызылорданың қақ төріне «Сыр – Ана» монументі тұрғызылды. Биіктігі 40 метр болатын мұнараны салуға жергілікті бюджеттен 290 млн теңге қаражат жұмсалды.
Тарихи-мәдени мұнаралар мұнымен тәмәмдалмайды. Жібек жолы көшесінің бойынан «Сыр сүлейлері» аллеясы ашылды. Балқы базар, Тұрмағамбет, Нұртуған, Нартай секілді даңғайыр жыраулар бейнесі белгіленген гүлзар қала тұрғындарының демалатын жеріне айналып үлгерді. Сосын... Жаңа «Жасөспірімдер» үйі жеткіншектерге зор қуаныш сыйлады. Ғибраты мол ғимараттың құрылысына облыстық бюджеттен 30,0 млн теңге қаржы бөлінді. Бұл өзі көп облыста шешімін таппаған мәселе. Мәселен балалар үйіндегі кәмелет жасқа жеткен балалар қайда барарын білмейтін. Енді мейірімділік мекені мұңайған жандарға пана болады.
Тасбөгет кентінде 18 пәтерлік арендалық тұрғын үй іске қосылды. «Қолжетімді баспана» бағдарламасы аясында салынған тұрғын үйге арендалық тұрғын үй кезегінде тұрған отбасылар қоныстанды.
Білімге салынған инвестиция – болашаққа салынған инвестиция. Тарихи сәтте Сыр өңірінде қазақ-түрік лицейі жаңа ғимаратының ашылуы еліміздің білім көкжиегіндегі жаңа тынысын айқындайды. Аталмыш білім ордасының түлектері түрлі деңгейдегі ғылым мен білім сайысында зор әлеуетін көрсетіп, аймақ даңқын асқақтатып келеді. Жаңа заман талаптарына сай жабдықталған жаңа ғимаратқа қоныстанған білімпаз балалардан алда күтер үміт мол. Еліміздің жарқын болашағы осындай жастармен байланысты. Жақсы істердің тізімі мұнымен бітпек емес. 2012 жылдың аяғына дейін қалада №2,3,4 арендалық үй, Абай сквері, су сүзгі станциясы пайдалануға беріледі.
Міне, дамудың даңғыл жолына түскен Қызылорда облысы ел тарихындағы елеулі күнге осындай толымды табыстармен келіп отыр. Атқарылған ауқымды жұмыстардың нәтижесінде аймақ экономикасы алға жылжып, өнеркәсіп өнімін өндіруде өнімді қол жетті. Өңірдің экономикасына 142 млрд теңге инвестиция құйылды. Жұмыссыздық деңгейі төмендетіліп, жалақы көлемі 11,3 пайызға өсті. Ана мен бала өлімінің көрсеткіші төмендеді. Халыққа сапалы медициналық қызмет көрсету жоғары деңгейге көтерілді. «Балапан» бағдарламасын жүзеге асыруда мемлекеттік-жекеменшік әріптестік тәжірибесі оң нәтижесін берді. Соңғы 4 жылда бүлдіршіндерді балабақшамен қамту деңгейі 24-тен 75,2 пайызға бір-ақ жетті. Жетістік пе?! Әрине... Тек көре біліңіз, бағалай біліңіз...
Тұңғыш Президент күні – Тәуелсіздіктің мерекесі, елдіктің мерекесі. Осы мерейлі мейрамда Сыр елінің мерейі тасыды. Жылдың сарқылуына көп уақыт қалған жоқ. Атқарушы биліктің ашар ғимараты мен жасар жақсылығы жалғасады. Елеулі күннің еншісіндегі елеулі істер дәйім тізгін тартпасын...
Н.Мыңбай