Марат Толыбаев мал бағуға лайық адам...

   Алдымен таныстырып алайық, Марат Толыбаев бiрнеше қызметтiң басын ұстап, бiлдей бастық болған адам. Ұсақ-түйектi айтпағанда, 2004-06 жылдары Астана әкiмiнiң орынбасары қызметiн атқарды. 2007-10 жылдардың аралығында “Тобыл” әлеуметiк-кәсiпкерлiк корпорациясы ұлттық компаниясының басқарма төрағасы болды. Ал 2011 жылдан бастап адымы ашылмаған аграрлық салаға вице-министр болып тағайындалған. Алайда “Толыбаев тындырыпты” деген тiрлiктi ауыл шаруашылығы саласынан табу қиын, тiптi оны ешкiм танымайтын да. Керiсiнше, қызметiнен босағаннан кейiн Толы­баев “гүлге” айналып шыға келдi. Ол 2013 жылдың желтоқсан айында Facebook әлеуметтiк желiсiндегi жеке парақшасына былай деп жазды: “Құрметтi достар! Кешеден бастап мен ауыл шаруашылығы вице-министрi емеспiн. Бiрақ мен бұрынғыша Марат Толыбаев болып қала беремiн”.

Мiне, Толыбаев дейтiн шендiнiң бар еке­нiн жұрт осы кезде ұқты. Бiрақ оның “мен бұ­рынғыша Толыбаев болып қала беремiн” дегенiн ешкiм толық түсiнбеген. Осыған шам­данды ма, ол ендi өзiн толғандырған дү­ниелердi әлеуметтiк желiге ытқыта бастады. Соның ең маңыздысы, тоқал алуды заңдастыруға қатысты болған-ды. Әрине, мұн­дай тақырып ақылдың көптiгiнен басы тақырлана бастаған шендiлерге ұнайды. Бәл­кiм, осы мәселе мәжiлiстiң қарауына шығып та кетер ме едi, кiм бiледi? Өкiнiшке қа­рай, әп-әйбат ұсынысты Толыбаевтың өзi құртты. “Әйел­дер­дiң құқы шектелмес үшiн, көп күйеуге тиюдi де мақұлдаған жөн” деп едi сонда бұл. “Шiркiн, дұрыс-ақ болар едi” деп жас тоқалға ындыны құрып отырғандар мына сөзден шоршып түстi. Сөйтiп, әлеумет­тiк желiдегi ұсыныс қоғамды қозғай алмады. Тiптi кей­бiреулер тек жүрмей, “Осы Толыбаев қатынынан қорқады-ау” деген әңгiме де шығарды. Оларға сенсек: “Тоқал алуға аңсары ауған кешегi шендi бәйбiшесiне “бостандық” беру арқылы ғана өз мақсатына жететiн көрiнедi”.

Бiрақ, шыны керек, ешкiм Толыбаев идея­сының тереңiне бойлай алған жоқ. Әйтпесе бұл кiсiнiң бар ойы қазақтың санын көбейтiп, үкiметтiң қаржысын үнемдеу болатын. Мәселен көп әйел алу заңдастырылса, қарадомалақтар құмырсқадай қаптар едi. Ал көп күйеу­ге тию не үшiн керек? Өйткенi еркектiң етегiнен ұстаса да, пұшпағы қанамай жүрген келiншек жетiп-артылады қазiр. Сонда олар бiрнеше күйеуге тисе, бiреуiнен болмаса да, екiншiсiнен неге бала көтермесiн? Оның үстiне ортақ баланы “өзiмдiкi” деп ойлайтын қалың еркек әлгi нәрестенi жабыла бақпай ма? Мiне, мәселенiң төркiнi! Көрдiңiз бе, мұндай жағдайда сәбиге жергөкпұл берудiң де қажетi болмай қалады, үкiметтiң қаржысы үнемделедi...

Толыбаевтың “толғатып” жүрiп тап­қан тың ұсынысы мұнымен шектелмейдi. Әнебiр күнi қазақтың аты-жөнiне қатысты да ғажап ой айтқан. Оның пiкiрiнше, қазiр Еркiндер “Еркин”, “Еркен” деп жазылса, жұлдыздар “Жулдуз”, “Жулдыз” деп жазылады екен. Бұл дұрыс па? Әрине, дұрыс емес. Ендеше не iстеу керек? Не iстеу керек екенiн Толыбаев оп-оңай тауып бердi: „АХАЖ-дан құжат алғанда баланың аты-жөнi үш тiлде жазыл­ғаны дұрыс. Мысалы оның аты Серiк Пiскенов болса, астына орысша – Серик Пыскенов, сосын ағылшынша – Serik Pyskenov деп жазған дұрыс”.

“Осыны айтып отырған адамның өз басы әлi пiспеген-ау, сiрә!” деп ойлағандардың да аз болмағаны анық. Бiрақ бұл үш тұғырлы тiлдi мансұқтайтын билiктiң түп мақсатымен төркiндес ой едi. Өкiнiш­ке қарай, кешегi әрiптестерi iлiп әкетiп, бұл пiкiрдi додаға салған жоқ. Бәлкiм, “балықшы балықшыны алыстан таниды” дегендей, бас ғұлама жас ғұламаны жанына тартып алады деп қызғанған шығар. Әйтеуiр Толыбаевтың бұл пiкiрi де қолдау таппай жолда қалды.

Осының бәрi экс-шенеунiктiң iшiн қыз-қыз қайнатса керек, ол ендi “айға ша­уып”, Алматының атына қатысты пiкiр бiлдiрiп отыр. Алматыны Алма-Атаға өзгерткiсi келгендер бұрын да кездесiп тұратын. Тiптi кешегi Алматы әкiмiнiң орынбасары, бүгiнгi мәжiлiс депутаты Серiк Сейдуманов та осы мәселеге сүй­кенiп өткенi бар. Бiрақ олардың бәрiнiкi құр сөз, құрғақ долбардан аспайтын. Ал Толыбаев аузын толтырып тұрып, дәлелмен сөйлейдi. Қысқаша айтсақ, былай: Мысалы қазақтар Москваны “Мәскеу” дейдi. Сендер бүйттiңдер деп, қай орыс қазақтың жағасынан алып жатыр? Орыстар Бейжiңдi Пекин дейдi. “Бiздi қорладыңдар” деп орыспен жағаласып жатқан қытай тағы жоқ. Ендеше, орыстiлдiлер “Алма-Ата” деп айтып, “Алма-Ата” деп жазғанынан қай қазақтың қылшығы қисаяды? “Сондықтан Өскемендi – Усть-Каменогорск, Оралды – Уральск дей берейiк те” дейдi ғой Толыбаев деген данышпан.

Онымен келiсу-келiспеу, сiздiң еркiңiз. Бiрақ “осы Толыбаев неге толғатып-тол­ғатып алып, тың идеяларды ытқыта бере­дi?” деген сауалдың көкейiңiзде тұрғанын сеземiз. Әлеуметтiк желi арқылы ұсынған екi байламының сырын жоғарыда айттық: Көп әйел алуды қозғағаны – тоқалдан дәмесi болуы мүмкiн. Сәбидiң есiмiн сылтаурата отырып сiлтесе, үш тұғырлы тiлдiң ыңғайын меңзеп, ұпай жинағысы келген шығар. Ал Алматы ше? Бiз ойланып-ойланып түк таппаған соң, мынадай шешiмге келдiк: Толыбаев әйтеуiр бiрдеме тауып, қазақтың жанына тию арқылы өзiнiң бар екенiн бiлдiрiп қойғысы келедi. “Бүкiл ел мен туралы шулап айтса” дейтiн есекдә­месi бар. Әрине, дәл осы тұрғыдан келгенде Толыбаев “Жас Алаш” та менiң торыма түсiп қалды деп мәз болуы әбден мүмкiн.

Әйтсе де бiздiң айтпағымыз мүлде бас­қа болатын. Толыбаевтың әлеуметтiк желi арқылы топылдатқан ой-орамдарын екшесек, “осы кiсi нағыз қой бағуға лайық адам-ау” деген қорытынды шығады. Себе­бi бiр қошқарға қанша қойды сүргiзем десе де – еркi. Жаңа туған қозыға үш тiлде ат қойып алса да, өзi бiледi. Тiптi қорасын “Алма-Ата” деп атасын! Өзi би, өзi қожа.

Бiрақ Толыбаев қой баққан жоқ қой. Астананың әкiмiне орынбасар болды, бүкiл аграрлық салаға жетекшiлiк еттi. Оны айтасыз, “Қазақстан тәуелсiздiгiне 10 жыл”, “Қазақстан Конституциясына 10 жыл”, “Астанаға 10 жыл” медальдарымен марапатталған екен.

...Ал ендi күлесiз бе, жылайсыз ба!?