ҚАЗАҚ ҚЫЗЫ АМЕРИКАНЫ ҚАЛАЙ ТАМСАНТТЫ?

Маржан Мыңжасарова – халықаралық маркетинг саласының маманы, жаһандық деңгейде танылған тұлға. Қазақ елінен шыққан ол қазір Кремний жотасында инновациялық стартаптармен және ірі корпорациялармен табысты жұмыс істейді. B2B маркетинг пен жасанды интеллект технологиялары саласындағы тәжірибесін біріктіре отырып, ол өзіне ғана емес, бүкіл саланың дамуына маңызды үлес қосты. 

Сондай-ақ, Маржан Мыңжасарова — B2B маркетинг саласындағы мойындалған сарапшы, көпжылдық тәжірибесі бар маман. Ол АҚШ-тың түрлі корпорацияларындағы әртүрлі деңгейдегі басшыларды қамтитын ауқымды кәсіби байланыстарға ие. Бір кездері Маржан өзінің қызметін NVIDIA және стартаптар үшін клиенттер іздеуден бастады, бұл үшін LinkedIn және қарапайым имейлдерді қолданды. Бүгінде ол осы қиын, бірақ қызықты саладағы білімдері мен табыс құпияларымен бөлісуде. Бұл сұхбатта біз Маржанның ерекше жолы, кездескен қиындықтары мен жетістіктері туралы әңгімелестік. 

– Сіздің қызмет жолыңызда қандай стереотиптерді еңсеруге тура келді?

– Мен өз салам бойынша ісімді бастаған кезде, көптеген адамдар менің әйел болғаным үшін және техникалық салада жұмыс істегенім үшін менің қабілетіме күмән келтіретін. Кейбір жағдайларда мен білімім мен дағдыларымды қайта-қайта дәлелдеуге мәжбүр болдым. Бірақ мен тез түсіндім: кез келген күмәнді сейілтудің ең жақсы тәсілі – нәтижелерді көрсету. Менің жобаларым, деректерім және табысты кампанияларым кез келген сөзден гөрі айқынырақ сөйлейді. Бүгінгі таңда мен сенімдімін: стереотиптерді жеңуге болады, егер сіз жүйелі әрі кәсіби бола білсеңіз.

– Сіз табысты маркетолог үшін қандай қасиеттерді негізгі деп санайсыз?

– Маркетинг — бұл ғылым мен өнердің үйлесімі. Табысты маман тәртіпті, аналитикалық ойлауды және эмпатияны меңгеруі қажет. Қызығушылық жаңа тәсілдерді табуға көмектеседі, ал өз ісіне деген құштарлық кез келген кедергіні еңсеруге мүмкіндік береді. Мен әрдайым айтамын: маркетинг тек деректермен ғана шектелмейді, ол адамдарды түсіну туралы. Тыңдай білу және дұрыс сұрақтар қоя білу – біздің кәсібіміздегі табыстың негізі.

– Технологиялар сіздің жұмыс істеу тәсіліңізді қалай өзгертуде?

– Бүгінде технологиялар – маркетологтің қолындағы қуатты құрал. Жасанды интеллект пен машиналық оқыту деректерді бұрынғыдан да жылдам және дәл талдауға көмектеседі. Өз тәжірибемде біз бұл құралдарды дербестендіру үшін қолданамыз — клиенттерге шынымен қажет нәрсені ұсыну мақсатында. Мысалы, білім беру саласында жасанды интеллект әрбір пайдаланушының қажеттіліктеріне сай контентті бейімдеп, оқыту процесін тиімді әрі қызықты етеді. Бұл жай ғана тренд емес, бүгінгі күні көрініп отырған маркетингтің болашағы.

– IT саласында мансап құруды армандайтын әйелдерге қандай кеңес берер едіңіз?

– Біріншіден, жаңаны үйренуден қорықпаңыз. IT – үнемі дамуды талап ететін сала. Екіншіден, өзіңіздің мықты жақтарыңызды көруге және оларды қалай дамытуға болатынын түсіндіруге көмектесетін менторларды іздеңіз. Ең бастысы — өзіңізге сеніңіз. Сіздің үлесіңіз маңызды, және бүгінгі таңда технологиялар әйелдер үшін бұрынғыдан да ашық. Біз инклюзивтілік қалыпты нормаға айналып жатқан дәуірде өмір сүріп жатырмыз, және әрқайсымыз үлкен өзгерістердің бір бөлігі бола аламыз.

– Сіз ерлерден тұратын әзірлеушілер ұжымында жұмыс істедіңіз. Бұл қандай қиындықтар туғызды?

– Әзірлеушілермен жұмыс істеу – бұл ерекше сынақ. IT саласында көптеген адамдар әлі күнге дейін маркетингті тек «бюджетті тұтынатын» қажетсіз бөлім деп санайды. Бұл қиындық технологиялық стартаптарда жұмыс істейтіндердің барлығына таныс. Жиындарда жиі шиеленіс пайда болып, мен мұны өмірдің бір бөлігі ретінде қабылдауға мәжбүр болдым. Мен табысқа жету үшін коммуникация мен тәртіп дағдыларымды барынша дамыту керектігін түсіндім. Маркетинг тек шығармашылық емес, ол сондай-ақ дәлдік, мерзімдерді сақтау және әртүрлі пікірлерді үйлестіру қабілеті. Мен маркетинг бөлімінің директоры бола отырып, бір уақытта «әйел» болуды – әркімге жол табуды, бюджеттерді қорғауды – және «ер адам» болуды – табандылық танытып, қатаң шешімдер қабылдауды үйрендім. Филип Котлер айтқандай: «Маркетинг — бұл адамдар сенгісі келетін шынайылықты жасау өнері».

– Сіз еңбек жолыңызды Қазақстанда бастадыңыз ба?

– Менің алғашқы еңбек жолым Мәскеуде басталды, бірақ университеттен кейін өз еліме оралып, Қазақстанда жұмыс істеуді шештім. Алдымен мен Казкоммерцбанктің жабық бөлімінде жұмыс істедім, содан кейін БТА Банкте тәуекел-менеджмент саласында қызмет атқардым. Бұл мен үшін үлкен тәжірибе болды, ол мені дәлдікке, жауапкершілікке және үлкен мәліметтермен жұмыс істеуге үйретті. Сонымен қатар, Мәскеуде өзімнің стартапым болды, онда кәсіпкерліктің нақты қиындықтарымен бетпе-бет келдім.

Мен әрдайым өзімнің қазақ екенімді мақтан тұтатынмын және тілдік дағдыларымды мақсатты түрде жетілдірдім. Мен орыс тілін ана тілі иелерінен де жақсы меңгеруге ұмтылдым, себебі «сөзбен жеңуге болады» дегенді түсіндім. Бұл маған мансаптық өсуге және әртүрлі мәдениеттерден келген адамдармен қарым-қатынас орнатуға көмектесті. Сонымен қатар, мен қазақ тілінде акцентсіз еркін сөйлейтінімді мақтан тұтамын, оны өз бетімше үйрендім. Әрбір дағды маңызды, және оған шынайы қарау керек. Ли Якокканың сөзімен айтсақ: «Бір күні сіз өзіңіздің дағдыларыңыз – бұл сіздің басты капиталыңыз екенін түсінесіз».

– Маркетинг тек әлеуметтік желілермен байланысты деген стереотипке қалай қарайсыз?

– Көбінесе маркетинг тек әлеуметтік желілер арқылы ілгерілету деп айтылады. Шын мәнінде, әлеуметтік желілер – бұл үлкен жүйенің тек бір кішкентай бөлігі. Маркетинг – бұл стратегия, аналитика, клиенттермен жұмыс және сатылымды қолдау. Мен әрдайым айтамын: маркетингсіз сатылымдар «әсерсіз» болып қалады. Бұл бизнестің өнімге «бет-бейне», ал компанияға «жан» беретін маңызды бөлігі.

– B2B маркетингте қандай негізгі дағдылар қажет?

– B2B маркетингте бірнеше маңызды дағдыларға ие болу қажет: деректерді талдау, клиент бизнесін түсіну және ұзақ мерзімді стратегияларды құра білу. Бірақ мен үшін ең бастысы — белгілі бір нарық сегментінде шешім қабылдайтын дұрыс адамдарды тауып, олардың назарын аудару қабілеті.

Мысалы, NVIDIA және стартаптардың жобаларында жұмыс істеген кезде, мен LinkedIn-ді тек клиенттерді іздеу құралы ретінде ғана емес, сондай-ақ компанияның брендін қалыптастыру платформасы ретінде қолдандым. Мен LinkedIn-ді жетік меңгергенімді мақтанышпен айта аламын, себебі бұл құрал туралы бәрін білемін. Менің міндетім әрдайым клиентті кездесуге келіскендей етіп тарту, содан кейін командаға табысты келіссөздер жүргізуге көмектесу болды. Бұл тек клиенттерді іздеу ғана емес, сонымен қатар нарықты терең зерттеу.

– Маркетингтік стратегияны сәтті ететін не?

– Сәтті стратегия мақсатты аудиторияны түсінуден басталады. Сіз олардың мәселелері мен қажеттіліктерін қаншалықты жақсы білсеңіз, соғұрлым нақты шешім ұсына аласыз. SmallTalk2.me компаниясында біз бүкіл философиямызды осы принципке негіздейміз, адамдарға шын мәнінде көмектесетін өнімдер жасаймыз. Мен әрқашан айтамын: стратегия жұмыс істеуі үшін ол нақты деректерге және эмпатияға негізделуі керек. Аналитика мен интуицияның үйлесімі маркетингті шынайы тиімді етеді.

– Халықаралық нарыққа шығудағы негізгі қиындықтар қандай?

Әрбір нарық бірегей және өзіне тән тәсілді талап етеді. Мысалы, АҚШ-та ашықтық пен дербестендіру (персонализация) өте маңызды. Мұнда адалдықты және клиенттің нақты қажеттіліктеріне бейімделу дайындығын жоғары бағалайды. Ал Еуропада басты назар реттеулер мен стандарттарды сақтауға аударылады.

Мен әрқашан жұмыс істеуді жоспарлап отырған компанияларды, олардың негізгі қызметкерлерін және нарық ерекшеліктерін зерттеуге уақыт бөлемін. Бұл тек байланыс орнатуға ғана емес, сонымен қатар олардың жағдайында жұмыс істейтін нақты шешім ұсынуға көмектеседі. Халықаралық маркетинг – бұл тек білім ғана емес, сонымен қатар сенім орнату қабілеті.

– Жұмыс пен қарым-қатынасқа энергияны қайдан табасыз?

Мен үшін басты нәрсе – тәртіп пен өз ісіңе деген сүйіспеншілік. Мен таңертең ерте, сағат 4-те тұрамын, спортпен шұғылданамын және күнімді жоспарлаймын. Бұл маған қуат пен ойлардың айқындығын береді. Күнделікті стрессті мен одан да көп істер жасау мүмкіндігі ретінде қабылдаймын. Мен стресс жағдайында жұмыс істеуді үйрендім, оны қалыпты жағдай ретінде қабылдап, тіпті одан ләззат табамын. Стив Джобстың: «Ешкім сізден ақылды емес» деген сөзі мені бүкіл мансабымда шабыттандырып келеді.

– Жаңа бастап жатқан маркетологтарға қандай кеңестер берер едіңіз?

– Жай ғана әрекет етіп, тоқтамау керек. Білім мен құралдар маңызды, бірақ олар іс-әрекетсіз ештеңе білдірмейді. Өз ісіңізді жақсы көріңіз. Сіз сататын өнімді жақсы көріңіз, сонда «Сату» сөзі жеңіл әрі әдемі естіледі. Маркетинг – бұл сатылымды қолдау, бірақ сонымен бірге бұл өнер. Егер істі жан жүрекпен жасасаңыз, табыс сөзсіз келеді.

***

Маржан Мыңжасарованың тарихы батылдық пен табандылық кез келген кедергіні жеңе алатынын көрсетеді. Оның үлгісі бүкіл әлемдегі әйелдерді өз күштеріне сенуге және ең қиын әрі қызықты салаларда шыңға жетуге шабыттандырады.

Маржан Мыңжасарова тәжірибесі көрсеткендей, B2B маркетингте тек стратегия ғана емес, сонымен бірге энергия, тәртіп және өз ісіне деген сүйіспеншілік те маңызды. Оның тарихы маркетологтар мен кәсіпкерлерді өздеріне сенуге және жаңа биіктерге ұмтылуға шабыттандырады. Маркетинг – бұл тек сатылым ғана емес, сонымен қатар клиенттерге өз мақсаттарына жетуге көмектесетін құндылықты қалыптастыру.

Болатбек ТӨЛЕПБЕРГЕН, 

журналист