Б. Мажағұловтың адвокаттары тергеушілердің өрескел қателіктері туралы мәлімдеді

Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында Есіл өзенінде «Күн» субұрқағын орнату кезіндегі жымқыру ісі бойынша тараптардың жарыссөзі басталды. Прокурор екі сотталушыға – Мәдениет басқармасының бұрынғы басшысы Болат Мажағұлов пен құрылыс фирмасының директоры Мәди Қанапинге жаза сұрады, – деп хабарлайды Orda.kz.

Мерзімі нақты және шартты 

Болат Мажағұловқа қатысты тергеу 2024 жылдың қыркүйегінде басталды. Қаржы мониторингі агенттігінің мәліметінше, 2016 жылы «Күн» субұрқағын орнату кезінде миллиард теңгеден астам қаражат ұрланған.

Сол кездегі Астана қаласы мәдениет басқармасының басшысы және осы нысанның құрылысына жауапты Болат Мажағұлов күдікті деп қамауға алынды. Екінші сотталушы, кәсіпкер және құрылыс фирмасының директоры Мәди Қанапинге ешқайда кетпеу туралы бұлтартпау қолхаты берілді.

Сотталушы Мажағұловтың адвокаты Балауса Бердімбетова «Күн» субұрқағы металл конструкциясының элементтеріне мамандандырылған тауарлық зерттеулер жүргізудің нәтижелері мен ерекшеліктерін талдады. Тергеу органдары зерттеуді «Тәуелсіз сот сараптамасы альянсы» ЖШС-не тапсырған.

Адвокат атап өткендей, Қазақстандағы сот сараптамасы қызметі туралы Заңға сәйкес сот сараптамасын жүргізу сот сараптамасы органдарының қызметкерлеріне, аталған қызметпен айналысатын лицензиясы бар жеке тұлғаларға тапсырылуы мүмкін. «Тәуелсіз сот сараптамасы альянсы» ЖШС, адвокат анықтағандай, сот сараптамасының органы болып табылмайды. Бірақ егер лицензиясы бар сарапшы жүргізсе, зерттеу жүргізуге әлі де мүмкіндік бар.

Айыптаушы – аға прокурор Азамат Тоқтарбай. Ол бұған дейін Қуандық Бишімбаевты 100 млн теңгеге жазадан құтқарам деп уәде берген астаналық әйелдің алаяқтық туралы ісін жүргізген болатын.

Сотта сөйлеген сөзінде Тоқтарбай айыптың дұрыс екенін мәлімдеді. Сотталушылардың жас балаларының болуы, сондай-ақ Қанапиндегі «эпилепсия» диагнозы жазаны жеңілдететін жағдайлар деп танылды.

«Болат Мажағұловты ҚР ҚК 189-бабы 4-бөлігі 2-тармағы бойынша аса ірі мөлшерде сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иемдену немесе жымқыру бойынша қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп тануды сұраймын. Оған мемлекеттік қызметте қызмет атқару құқығынан өмір бойына айыра отырып он жылға бас бостандығынан айыру түріндегі жаза тағайындалсын», – деді прокурор.

Мәди Қанапинді мемлекеттік айыптаушы ҚР ҚК 28-бабы 5-бөлігі (көмектесу) және ҚР ҚК 189-бабы 4-бөлігі 2-тармағы (жымқыру) бойынша кінәлі деп танып, оған жеті жылға бас бостандығын шектеу түрінде жаза тағайындап, өмір бойына бірдей тыйым салуды сұрады. Сонымен қатар, прокурор сотталушылардың пәтерлері мен көліктерін тәркілеуді талап етті.

Сондай-ақ, прокурор Мажағұловты қорғаған адвокат Балауса Бердімбетоваға қарсы жеке қаулы шығаруды талап етті. Прокурордың айтуынша, ол сотта тәртіп бұзып, судья Әсел Мұқышеваны менсінбей сөйлеген.

Банкроттан баға туралы сұраңыз

Жарыссөзге дейін адвокаттар тергеу қателіктерін көрсетіп, өтініштер берді. Қорғаудың негізгі дәлелі – айыптау күмән тудыратын сараптама нәтижелеріне негізделген. Олар субұрқақ конструкциялары жасалған металдың сапасы құжаттарда көрсетілгенге сәйкес келмейтінін айтады.

Бердімбетова тергеу сот сараптамасының ресми органы болып табылмайтын «Тәуелсіз сот сараптамасы альянсы» ЖШС қорытындысына негізделгенін мәлімдеді. Сарапшылардың біреуінде лицензия жоқ, бұл тұжырымдардың дұрыстығына күмән келтіреді, - деп жазады басылым.

Бірақ бір бұл ғана емес.

«2016 жылға арналған 304 маркалы тот баспайтын болаттан жасалған субұрқақтың сыртқы және ішкі сақинасының орташа нарықтық құнын анықтау кезінде мамандар сенімсіз көздерді пайдаланды. Есеп айырысу үшін «KMI Company» ЖШС (қазіргі Kazakhstan Metal) және «Қазметсервис» ЖШС деректерін алды. Алайда, зерттеу кезінде Kazakhstan Metal мемлекеттік сатып алуларға жосықсыз қатысушы болып танылды және ҚР ҚМ Қазынашылық комитетінің бұйрығы бойынша бұзушылар тізіліміне енгізілді. Сараптама күні «Қазметсервис» Алматы СМЭС шешімімен банкрот деп танылды. Осылайша, баға туралы ақпарат банкроттыққа байланысты қызметін тоқтатқан немесе мемлекеттік келісімшарттардың тиісінше орындалмауына байланысты құқықтары шектелген компаниялардан алынды. Бұл деректер есептеулерге негіз бола алмайды», – деп атап өтті адвокат.

Тағы бір өтініште Бердімбетова айыптау актісін жасаған тергеу органдары сотты және осы актіні оқығандардың бәрін адастыратынын мәлімдеді.

ЖТӘ: «Мажағұлов қайда?» - бұл дәлел ме?

Тағы бір даулы мәселе – жасырын тергеу әрекеттері (ЖТӘ), атап айтқанда, Мәди Қанапиннің ағасымен жасырын жазылған әңгімесі. Біз бұл әңгіменің үзінділерін келтірдік, онда ағайындылар «Күн» субұрқағы жобасына қатысқан «жоғарыдағы» шенеуніктерді талқылайды.

«Айыптау актісінде Мажағұловтың кінәсі айыпталушы Қанапин мен оның ағасы арасындағы жасырын тергеу әрекеттерінің (ЖТӘ) нәтижелерімен расталды деп айтылады. Алайда, іс материалдарын зерделеу ІІД-де Мажағұловтың қатысы туралы мәліметтер жоқ екенін көрсетті. Жазбаларда оның тарапынан қылмыстың құрамы туралы куәландыратын ұрлық, сөз байласу немесе басқа әрекеттер туралы айтылмайды», – деп мәлімдеді адвокат. 

Адвокат сондай-ақ істе тергеу тобы басшысының ЖТӘ жүргізу туралы ресми тапсырма бергенін растайтын құжаттардың жоқтығына назар аударды. Сондықтан адвокат жасырын тергеу әрекеттерінің нәтижелері, оның ішінде ағайынды Қанапиндердің телефон арқылы сөйлесулерінің жазбаларына дәлелдемелер ретінде жол берілмейді, ал ЖТӘ-нің өзін заңсыз деп тануды сұрады.

«Тергеу сот пен процеске қатысушыларды жаңылыстырады, айыптау актісінде сотталушының кінәсін жасырын тергеу әрекеттерінің (ЖТӘ) нәтижелері дәлелдегендей әсер қалдырады. Дегенмен, материалдарды зерттеу оларда құқық бұзушылықтың мән-жайлары, оқиғалары, орны немесе уақыты жоқ екенін көрсетті. Жалғыз ескерту – дәлелді күші жоқ «Мажағұлов қайда?» деген тіркес», – деп қосты адвокат.

Өз сөздерін растау үшін адвокат лингвист, филология ғылымдарының кандидаты, «Тұран» университетінің қауымдастырылған профессоры Нұрия Тұманованың сараптамалық қорытындысын ұсынды. Филолог ағайынды Қанапиндер арасындағы жасырын жазылған телефон қоңырауының транскрипциясын зерттеген.

«Зерттеу материалдарында Мажағұловтың орналасқан жерін көрсететін диалогқа қатысушылардың бір ғана көшірмесі бар. Ұсынылған материалдарда ол туралы басқа ақпарат жоқ», – деп көрсетті сарапшы.

Судья Әсел Мұқышева сарапшының қорытындысын, сондай-ақ тергеу өкілдері металл бағасын алған сараптама жүргізген компаниялардың жосықсыз екенін растайтын құжаттарды қоса тіркеді. 

Сот кеңесу бөлмесіндегі қорғау дәлелдеріне баға береді. 

2016 жылы пайдалануға берілген лазерлік шоуы бар «Күн» субұрқағы ұзақ уақыт жұмыс істегенін естеріңізге саламыз. Қазір ол өзеннің ортасында қирап жатыр. 2024 жылы Астана әкімі Жеңіс Қасымбек құрылымды бөлшектеу туралы шешім шағарды.

2025 жылдың қаңтарында Болат Мажағұлов сотқа қысым көрсетіліп, айыптаушы тарапқа тиімді болу үшін БАҚ-ты жалған ақпарат тарату үшін пайдаланғаны туралы мәлімдеген болатын.

Редакциядан: "Қазақ үні" ақпарат агенттігі - сөз бостандығын бағдар еткен еркін пікірталас алаңы. Авторлардың мақалаларындағы уәждер редакция пікірімен сәйкес келмеуі мүмкін. Біз әрдайым екінші тараптың пікірін де жариялауға дайынбыз.