Ақпараттық шабуылдар жылдам ақша табу немесе нарықтарды бөлу тәсілі ретінде

Ақпараттық саладағы белсенділік сауда-экономикалық қатынастарға қатысушыларға әсер етеді. Бір қарағанда күдік тудырмайтын кейбір мазмұн сатылымдарға, жеке тұлғаның немесе брендтің беделіне әсер етуі немесе кез келген келісімді бұзуы мүмкін.

Батыстың мысалы

2016 жылы Bloomberg ақпараттық агенттігінің Париждегі кеңсесінің журналистері француздық Винчи құрылыс компаниясының пресс-релизін таратқан. Онда қаржылық есептілікті нашарлатуға өзгерту және басшылықты жұмыстан шығару мүмкіндігі туралы айтылды. Бұл жаңалықты басқа басылымдар да келтірді. Vinci акциялары 18,28%-ға төмендеді. Нәтижесінде құжаттың жалған екені белгілі болып, ақпарат агенттігінің қызметкерлері оны тексермеген. Тергеуден кейін әзірлеуші ​​шығындарды қайтарып алды. Бірақ француз билігі Bloomberg агенттігіне бес миллион еуро айыппұл салуға шешім қабылдады.

Сірә, бұл оқиғаның басты мақсаты Винчи акцияларының бағасын төмендету үшін жасалған. Біреу әзірлеушінің бағалы қағаздарын брокерден қарызға алып, сол бағамен сатуға қол жеткізген; құлағаннан кейін ол сол мөлшердегі акцияларды арзан бағамен сатып алып, қор биржасының делдалына қайтарып, айырмадағы табыс түрінде пайда тапты. 

Бірақ бұл жолда пресс-релизді тексермей жариялаған БАҚ-тың да беделіне нұқсан келді.

Қазақстанда

Винчи оқиғасына ұқсас оқиға қазақстандық кәсіпкер, Freedom Holding Corp атқарушы директоры Тимур Турловпен болған. Осы жылдың тамыз айында өзін сот-қаржылық зерттеу агенттігі ретінде көрсететін Hindenburg Research (АҚШ) Freedom Holding Corp-ке қатысты «тергеу» нәтижелері бар құжатты жариялады. Айыптауларға санкциялардан жалтару және нарықты манипуляциялау кіреді. Мәскеуде туып-өскен, бірақ Қазақстанда тұрып жатқанына 10 жылдан астам уақыт болған Турлов әлеуметтік желіде айтылған сынға егжей-тегжейлі жауап берді. Айта кетейік, кәсіпкер өз кәсібінің ресейлік бөлігін сатқан.

Ресейлік «Независимая газетада» (NG) Hindenburg Research тікелей «аю» деп аталады. Бұл компания акциялардың құнының төмендеуінен пайда табуға маманданған трейдер, ол туралы тергеу материалдарын жариялады. NG мәліметінше, нарық Hindenburg Research сарапшыларының сөзіне сенбеді. Жаһандық құлдырау болған жоқ. Турлов компанияның акциялары сауда-саттық қорытындысы бойынша есеп авторлары жоспарлағаннан аз (3,2%-ға) төмендегенін атап өтті.

Ресей мысалы 

2023 жылдың сәуірінде The Moscow Times Ресей Қорғаныс министрлігіндегі анонимді дереккөзге сілтеме жасай отырып, Ресейдің мыс компаниясының (РМК) негізін қалаушы Игорь Алтушкиннің Украинадағы соғыс аймағында орналасқан Орал-шабуылдау батальонына демеушілік жасайды деп хабарлады. РМК баспасөз қызметі The Moscow Times газетінің айыптауларын жоққа шығарды. Ресейлік БАҚ-та атап өтілгендей, Ресей Федерациясының заңнамасына сәйкес, барлық қарулы құрамалар (келісімшарт бойынша әскерилер, жұмылдырылғандар немесе еріктілер) Қорғаныс министрлігінің еңбекақысында. Жарияланғаннан кейін бір айдан аз уақыт өткен соң - 2023 жылдың мамырында - Ұлыбритания RMK және оның негізін қалаушыға қарсы блоктау шектеулерін енгізді. Қыркүйек айында Алтушкин АҚШ-тың санкциялар тізіміне қосылды. Санкциялар енгізілгеннен кейін көптеген ресейлік экспорттаушылар Батыс нарықтарынан ығыстырылды (бірқатар елдер Ресей Федерациясынан сатып алудан түбегейлі бас тартты, кейде өздеріне зиян келтірді) және азиялық тұтынушыларға жеткізілімдерді көбейте бастады. Бұл, өз кезегінде, бар конфигурацияны өзгертуі мүмкін. Өйткені, ресейліктер жиі жеңілдікпен экспорттайды: бұл жай сатпағаннан гөрі жақсы.

РМК-дан басқа, ресейлік «Удокан мыс» және «Урал тау-кен металлургиялық компаниясы» да қаржылық шектеулерге ұшырады. Олардың дамушы елдерге жеткізу сегментінде кеңеюі АҚШ, Польша және Австралия кәсіпорындарын қоса алғанда, салалық алпауыттардың жоспарларына кірмейтіні анық.

Сонымен қатар, Ресей Федерациясымен достық немесе тиімді келісім-шарттар үшін Батыс елдерімен жанжалдасуға бәрі бірдей дайын емес. Сондықтан бұл жерде санкциялар ізі ресейліктердің батыстық бәсекелестерінің мүддесіне жұмыс істеуі мүмкін. Шектеулі тізімге ену, әскери операцияларды қаржыландырды деп айыптау - мұның бәрі іс жүзінде барлық салалардағы ресейлік өнімдердің кейбір әлеуетті сатып алушыларын қорқытуы мүмкін.