Сарапшылар қазақ армиясының негізгі түйткілді мәселелерін атады

Әзербайжандық әскери сарапшы Агил Рустамзаде Қазақстан ҰҚШҰ-ға мүше бола отырып, Ресейдің тактикасы мен қару-жарағы бар ел ретінде Ресейдің әскери мектебінің ықпалында туындаған проблемаларға тап болады деп есептейді.

«Орыс әскери мектебі өткен ғасырдың 1980 жылдарында қайта құру процестері салдарынан және Кеңес Одағы қайтыс болғаннан кейін құрғап кеткен кеңестік әскери мектептің жалғасы болып табылады. Ал Ресей армиясы әскерлерді пайдалану тұжырымдамасын терең жаңғырту жолымен жүрмеді, көріп отырғанымыздай, ол өткен ғасырдың тұжырымдамасымен - артиллерияны, танктерді және авиацияны жаппай тарту арқылы күресуде. Батыс әскери мектебі 1980 жылдан кейін қару-жарақтағы жаңалықтарға, жаңа технологияларға және желіге бағытталған мүмкіндіктерге сәйкес әскерлерді пайдалану тұжырымдамасын үш рет өзгертіп, үш кезеңнен өтті.

Бастапқыда қазақстандық армияның минустары бар – тактикалық және әскери-техникалық деңгейде ол заманауи емес. Екіншіден, Ресей қорғаныс өнеркәсібінің болашағы бұлыңғыр. Ресей қорғаныс өнеркәсібі қиын кезеңдерді бастан өткеруде, Украинадағы соғыстан кейін санкциялардың қолданылуына байланысты қорғаныс өнеркәсібінің мүмкіндіктері айтарлықтай төмендейді», - деп атап өтті маман.

Басқаша айтқанда, Рустамзаданың пікірінше, Қазақстан Республикасы армиясының негізгі проблемаларының бірі өткен ғасыр парадигмасында болу.

«Түркия және Америка сияқты елдер сізге ұзақ уақыт бойы жаңа қарулар, жаңа жүйелер, жаңа тактика ұсынып келеді. Бірақ генералдарыңыз егде тартқан адамдар, кеңес заманының адамдары. Сондықтан, Қазақстан армиясы реформалауды бастаған кезде елеулі өзгерістер басталады», - деп атап өтті сарапшы.

Одан әрі әскери сарапшы «Украинадан кейін Ресей Қазақстанға ауысуы мүмкін» деген көпшіліктің алаңдау мүмкіндігіне тоқталып, осыған байланысты сенімді болжам айтты.

«Сізде өте ынталы қоғам бар. Қазақ қашанда соғысуға өте шебер болған. Қазақстандық БАҚ басылымдарында Украинадан кейін Қазақстанда да дәл осындай жағдай қайталанады деген пікір қоғамыңызды қатты алаңдатып отырғанын көремін. Бірақ бұл болмайды. Ресей армиясының құралдары Украинада соғысып жатыр және олардың жойылуы ықтималдығы жоғары. Ресей Украинада жеңіледі, ал бұл жеңілістен кейін Қазақстанға уақыты қалмайды», - деді сарапшы.

Сарапшы Қытайдың Қазақстанға қауіп төндіретіні туралы да өз көзқарасын білдірді.

«Белгілі, тиісті шарттарда, иә, бірақ бүгінде ондай шарттар жоқ. Мен жаңа әлемді қайта құрып жатқан англосаксондарды көремін. Ресей Федерациясының ықпалында болған елдер қаласа да, қаламаса да саяси парадигмаға ауысады. Дүниенің «шелпектен» құтылуы болады делік. Ал Қазақстан бұл «шоқпаққа» ішінара кіреді, бұл оның дүниетанымының бір бөлігі. Бірақ сонымен бірге елдерді ешкім бұзып, Қытайдың қол астына түсірмейді», - деп түйіндеді сөзін Агил Рустамзаде.

Әрине, Қазақстанның әскери өнеркәсібі күрделі және ауқымды реформаны қажет етеді – бұл түсінікті себептер мен қалыптасқан процестерге байланысты, керісінше, өмірлік маңызды. Бірақ шетелдік сарапшы айтқан мәлімдемелер қаншалықты негізді, әділ және негізді? Олар алаңдаушылықтың шынайы бейнесін және әскери өнердегі модернизация мен жаңа тәсілдер арқылы толтырылуы керек олқылықтар мен кемшіліктерді көрсете ме? Бұл туралы Ұлттық ұлан бригадасы командирінің техника мен қару-жарақ жөніндегі бұрынғы орынбасары, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі Ішкі әскерлері Әскери институтының аға оқытушысы, подполковник Ермек Түсіпжанов отандық БАҚқа берген сұхбатында айтып өткен еді. 

Ол да Рустамзаденің айтқан пікірлерімен келісетінін алға тартты.

– Иә, мен Рустамзаде мырзаның біздің армия шынымен де кеңестік парадигмада екеніне келісуге тура келеді. Біз шынымен де заманауи тактикадан артта қалдық. Ал әскери-техникалық тұрғыдан алғанда, армиямызға жаңғырту қажет.

Әскери училищеге келсек, мен былай жауап берер едім: біз өте ескіргенбіз. Тіпті орыс әскери училищесінен де артық. Соңғы онжылдықта Ресей соғыс қимылдарына қатысып, тактикасын жетілдірді, қару-жарақ пен техниканы жетілдірді. Әрине, мұны КСРО ыдырағаннан кейін әлемнің әртүрлі аймақтарында жүзден астам әскери операция жүргізген НАТО әскерлерімен салыстыруға келмейді. Сәйкесінше, НАТО-ның тәжірибесі молырақ, тактикасы жақсырақ.

Ал Қазақстанның жауынгерлік тәжірибесі, сондай-ақ техника мен қаруды қолдану тәжірибесі жоқ. Тактикалық тұрғыда тәжірибе жоқ. Нағыз соғысты жаттығулармен салыстыруға болмайтынын түсініңіз. Қазір Украинада болып жатқан оқиға соның жарқын дәлелі. Ол жерде негізінен екі жақтан бірдей кеңестік немесе ресейлік қарулар тартылған. Және өте сәтті.

Қазақ үні