Кедендік келеңсіздіктер үшін қылмыстық емес, қаржылық жаза қолданылсын

     «Ақ жол» халық тұтынатын тауарлар бойынша кедендік бұзушылықтар үшін жауапкершіліктің қылмыстық сипаттан алып тастауды және олар үшін қаржылық жазаны қарастыруды талап етеді. Бұл туралы Мәжіліс депутаты Андрей Линник «Ақ жол» фракциясының депутаттық сауалында мәлімдеді.

ҚР Бас прокурорына

Қазақстан ЕАЭО-ның бірыңғай кедендік аумағы шеңберінде дамуда. Бұл кеңістікте тиімді жұмыс істеу шарттарының бірі елдердің тиісті саладағы заңнамасын біріздендіру болып табылады.

Осы шартты сақтау үшін 2010 жылдың 5 шілдесінде Қазақстан, Ресей және Беларусь арасында кеден заңнамасын бұзғаны үшін қылмыстық және әкімшілік жауапкершіліктің ерекшеліктері туралы шартқа қол қойылды. Оған сәйкес әрбір тарап кеден одағының, сондай-ақ тараптардың әрқайсысының заңнамасын бұзғаны үшін қылмыстық және әкімшілік жауапкершілікті көздейтін өз заңнамасына өзгерістер енгізуге, сондай-ақ осы шартқа қол қою үшін тараптар мемлекеттерінің заңнамасына сәйкес мұндай әрекеттердің заңсыздығы бірыңғай анықтамаға сәйкес келеді.

Қазақстан Конституциясы бойынша Республика бекіткен халықаралық шарттардың республика заңдарынан басым күшке ие.

Аталған шарт 2011 жылдың 8 желтоқсанында ратификацияланды.

Қазіргі уақытта 188-бап (Экономикалық контрабанда) Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінен алынып тасталды және Ресей Федерациясы Конституциялық сотының қаулысымен (13.07.2010 ж. №15-П) конституциялық емес деп танылды. Алкоголь, темекі өнімдерінің, есірткілердің, улы, уландырғыш, жарылғыш, радиоактивті заттардың, ядролық материалдардың, атыс қаруының, оқ-дәрілердің, жаппай қырып-жоятын қарудың контрабандасы ғана ерекшелікке ие.

Еуропаның көптеген елдерінде тауар контрабандасы ауыр қылмыс ретінде емес, салықтар мен кедендік алымдарды төлеуден жалтару үшін қаржылық құқық бұзушылық ретінде қарастырылады. Осылайша, Германия, Франция, Швеция заңнамасында мұндай құқық бұзушылықтар үшін қылмыстық емес, заңсыз әкелінген тауарларды тәркілеу және оның бағалау құнынан айыппұл салу арқылы қаржылық жазалар қолданылады.

«Ақ жол» партиясы әрқашан экономикалық контрабанданы құқықтық бағалауда еуропалық тәсілді қолданудың жақтаушысы болып келді. Біз бірқатар сауалдарымыз арқылы кәсіпкерлердің жауапкершілігін қаржылық жағдайға ауыстыруды жақтадық.

Қылмыстық жаза кедендік шекара арқылы өткізуге тыйым салынған немесе шектелген, оларға қатысты кедендік шекара арқылы өткізудің арнайы ережелері белгіленген тауарлардың, заттар мен құндылықтардың контрабандасы үшін сақталуға тиіс.

Сонымен қатар, контрабандалық тауардың қалған түрлері бойынша айыппұлдарды контрабандалық тауардың құнынан 2-3 есеге дейін қатаңдату мемлекет үшін кезекті қамалуышыны асырауға және тамақтандыруға кеткен шығынға қарағанда анағұрлым тиімді қадам болар еді.

Кеден органдарының өкілдері осы бап бойынша қозғалған қылмыстық істердің тек 5% - ы сотқа дейін жетеді, бұл ретте тауарлардың өздері ешқандай қауіп төндірмейді, ал бұзушылық тек фискалдық сипатта болады деп бірнеше рет атап өтті.

Кәсіпкерлер қолданыстағы заңнамаға сәйкес, лауазымды тұлғалар мен сарапшылар тауарларды бағалау және контрабанданың белгілерін анықтау кезінде оның құнын әкімшілік кодекске де, қылмыстық кодекске де сәйкес келетін етіп түсіндіруге мүмкіндік береді деп шағымданады. Бұл сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың орын алуына жол ашып береді.

Олар сондай-ақ тауарды алушыда декларациялау кезінде байқаусызда қате (атауында, санында, салмағында дәлсіздік), оның ішінде шетелдік өнім берушілердің кінәсінен болған жағдайда бірден қылмыстық жауапкершілік туындауы мүмкін екенін атап көрсетеді. Жүкті ресімдеуге қатысы бар барлық адамдар (кеденшілер, брокерлер, кеден одағына қатысушы алушылардың өкілдері) қылмыстық жауаптылыққа тартылуы және ұйымдасқан қылмыстық қоғамдастық деп танылуы мүмкін.

Мұндай жағдай бизнесті дамытуда тежеуші фактор болып табылады.

Баяндалғанның негізінде, «Ақ жол» фракциясы келесілерді талап етеді:

1) Парламент ратификациялаған кеден заңнамасын бұзғаны үшін қылмыстық және әкімшілік жауаптылықтың ерекшеліктері туралы шарт шеңберінде алынған халықаралық міндеттемелерді орындамау себептерін көрсету;

2) ҚР Қылмыстық кодексінің 234-бабы бойынша халық тұтынатын тауарларға қатысты бөлігінде қылмыстарды қылмыстық сипаттан арылту;

3) ХТТ (халық тұтынатын тауарлар) бойынша кеден заңнамасының бұзылуы анықталған жағдайда кінәлі тұлғаны дамыған елдердің үлгісі бойынша мемлекет кірісіне қаржылық жауапкершілікке тартуға мүмкіндік беретін нормалар енгізу.

Құрметпен,

«Ақ жол» фракциясының депутаттары

 «Ақ жол» демократиялық партиясының баспасөз қызметі