Мемлекеттік лауазымнан  нан жеп отырып, мемлекеттік тілде нан сұрай алмайтындар қашанғы орманға қарап ұлиды...

"Осы уақытқа дейін аю да қазақша үйреніп алар еді…"

Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ.

«Если вы мне не поменяйте мои мозги, мне казахский язык не выучить!»

Ерлан Ыдырысов,

2002 жыл.

 

Бүгін, Тәуелсіздік мерекесінен соңғы алғашқы жұмыс күні 18 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Ақордада ҚР Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовты қабылдады.  Президенттік телерадио кешені дайындап, мемлекеттік арналарда көрсетілген  хабарда мемлекет басшысының  мемлекеттік тілімізде сөйлеген сөзіне  Сыртқы Істер министрі сырт елдің тілінде – Ресей Федерациясының мемлекеттік тілінде жауап беріп жатты...

Министр Ерлан Ыдырысовтың экраннан белгілі рәпатында өз елінің, Қазақ елінің президентіне шетел тілінде жауап беріп жатқанына өзінің ана тілін–мемлекеттік тілді қақпайтынына ешқандай қысылу, қымтырылу, ыңғайсыздану мен  ұялудың ұшқыны да  сезілмейді... Бейне бір Қазақстан Президенті емес... Ресей Президентіне есеп беріп жатқандай есіп сайрап отыр... Сұстылау көрінген Елбасы өзі екі рет тағайындаған министрінен "Сен неге Ресей тілінде сөйлеп отырсың? Қазақ тілін әлі білмейсің бе? - деп сұрады  ма, немесе  "Осы уақытқа дейін аю да қазақша үйреніп алар еді…"-деген әйгілі сөзін тағы да қайталады ма, ол жағы бізге белгісіз...

Сабазың  мемлекеттік лауазымнан  нан жеп отырып, мемлекеттік тілде нан сұрай алмайды. Ана жылы, ұмытпасақ, 2002 жылы, сол кезде де Сыртқы істер министрі болу керек, парламент алдында «Менің миымды ауыстырмасаңдар,  қазақ тілін үйрене алмаймын...» («Если вы мне не поменяйте мои мозги, мне казахский язык не выучить!») - деп, «саяси мәлімдеме» жасаған болатын. Басқа, өзін-өзі сыйлайтын елде бұндай мемлекеттік, һәм ана тілін білмейтін министрді   кез келген өзін-өзі сыйлайтын парламент «қазақ тіліне миың жетпесе, қалай қазақ министрі болып жүрсің» деп, сол жерден ит қосып айдап шығатын еді...  Бірақ, өзін-өзі сыйлайтын елде  мұндай министр тағайындалмайды да ғой... «МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛГЕ МИЫ ЖЕТПЕГЕНДЕР ҚАЛАЙ МИНИСТР БОЛАДЫ?..» http://www.qazaquni.kz/?p=7602

Содан бері он екі жылдай уақыт өтіпті.  Екі-үш жыл бұрын Мәжілістің ұлтшыл депутаты, тіл жанашыры Оразкүл Асанғазықызы орысша баяндама жасаған Әділет министрі Берік Имашевқа «неге мемлекеттік тілде сөйлемейсіз» деп шүйліккенде, Конституция талабын жақсы білетін Әділет министрі: «Келесі жолы қазақша баяндама жасаймын» деп уәде берді. Азамат екен, Ыдырысов сияқты «миымды ауыстырыңдар» деп масқара болған жоқ... Ер екен, келесі жолы, бір жылға жетпей -ақ, парламентте мемлекеттік  тілде  баяндама жасады. Ал Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов еліміздегі барлық жиындарда, ресми келіссөздерде  Ресей тілінде сөйлеп келеді, яғни Конституцияны бұзумен келе жатқанын біле ме екен?!.

Белгілі саясаттанушы Дос Көшім: «Әлеуметтік лингвистика» ғылымының заңы бойынша тілді үйренсем деген кез келген, тіпті нағыз топас адам, өзі сол ортада өмір сүрмесе де, 3 жылдың ішінде үйреніп алуға шамасы жетеді. Бұл ғылыми дәлелденген заңдылық.» -дейді....  Ал Ерлан Әбілпайызұлының «ми ауыстыру керек» дегеніне он екі жыл болды... Сонда Ерекеңе  төрт  есе мерзім  уақыт өтті...  Сонда біздің аса  қадірлі министр мырзамыз төрт есе топас болғаны ма? Бірақ, біздің бұлай деуге аузымыз бармайды...

Мүмкін, мемлекеттік тілді менсінбейтін мешеулер «Дос Көшім айта береді» дейтін шығар, онда Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың: «Осы уақытқа дейін аю да қазақша үйреніп алар еді…" – деп, күйініп айтқанына да бес-алты жылдан асты. Одан бері де қазақша үйренбеген министрлеріміз бен әкімдерімізді, шекесі шылқыған шенеуніктер мен мемлекеттік қызметкерлерді аюдан да әрман  дейміз бе? Немесе, кешегі кеңес кезеңінде  атын айтпасақ, асымызды  іше алмайтын данышпан көсеміміз Карл Маркстың: « “ТҰРЫП ЖАТҚАН МЕМЛЕКЕТІНІҢ ТІЛІН НАҚҰРЫС немесе БАСҚЫНШЫЛАР БІЛМЕЙДІ!” дегеніне не дейміз. Топас та, аю да жайына қалып, нақұрыс пен басқыншыға барып тірелеміз бе?..  http://www.qazaquni.kz/?p=27228    Ал біз бұл жерде өзге ұлт өкілдерін емес, өзіміздің қазақтарды айтып отырған болсақ, яғни, бұларға мемлекеттік тіл өз ана тілдері екенін ескерсек, ал Ерекеңнің талай қазақ қаламгерлерін дайындаған ұлағатты ұстаз, жазушы, қазақ әдебиетінен докторлық қорғаған ғұлама ғалым, Әбілпайыз Ыдырысов ағамыздың ұлы екенін ойласақ, онда саясаттанушы айтқан «топасың» мен ұлы көсем айтқан «нақұрысың», елбасымыз айтқан «аюың» ондаған  есе зорайып  кететінін ойлай беріңіз...

Тәуелсіздігіміздің 23 жылынан бері  23 сөз  үйренбеген шенеуніктер енді Еуразиялық экономикалық одаққа кіргесін, баяғы Кеңес одағындағыдай қазақ тілінің қажеті болмайды деп, тіпті тайраңдап кетіп бара жатқан секілді... Қазақ мемлекетінің нанын жегенмен, қазақ тілінің қамын жемейтіндер  қашанғы орманға қарап ұлиды?..

Осыдан бір ай бұрын «Ақ жол» партиясы делегациясы Қытай Коммунистік партиясының шақыруы бойынша Бейжің мен Тяньжин қалаларында болып қайтты. Сонда, Қазақстан делегациясының шетелде тұңғыш рет қазақша сөйлеуі болу керек, «Ақ жол» партиясы төрағасы, Мәжіліс депутаты Азат Перуашев Қытайдың вице-спикерімен Қазақстанның мемлекеттік тілінде сөйлесті. Сонда Қытай тарапы «аудармашымыз қазақ тілін білмейтін еді, ол тек орыс тілінде сөйлейді» деп, кешірім сұрап, қазақ делегациясы жетекшісі бұл жерге еш қатысы жоқ басқа бір мемлекеттің тілінде - Ресей тілінде сөйлеуге тура келді. Олардың айтуынша, бұрын Қазақстаннан келген ешкім қазақ тілінде сөйлеп көрмепті. Әрине, Сыртқы істер министрінің өзі қазақ тілін қақпай, Ресей тілінде сөйлесе, қытайлар қайтсін қазақтың өзіне керек емес қазақ тілін... «Тұңғыш рет қазақ делегациясы ішінде шет елде «Ақ жол» партиясы қазақ тілінде сөйледі»        http://www.qazaquni.kz/?p=30681

Министрді айтамыз, 14 желтоқсанда, Тәуелсіздігіміздің 23-інші жылғы мерекесі қарсаңында  елордамыз Астанада, «Риксос» қонақ үйінің мәжіліс залында еліміздегі екінші тұлға Қытай Халық Республикасы Мемлекеттік кеңесінің премьері Ли Кэцянның алдында... қытайша баяндама жасады... Ал керек болса!..  Еліміздегі ең лауазымды тұлғалар   мемлекеттік тіл туралы заңға, Конституцияға  қарсы шығып жатса, жетіскен екенбіз... Бұл туралы біз алдағы уақытта  жеке тоқталамыз...

Бірақ, ұлттық мүддеге келгенде, парасат орнына парадокс билейтін елде, «Біздің Қазақстанда бәрі де болады» деген мәтелге айналып кеткен сөз бекер шықпаған-ау деп ойланады екенсің...

Сонымен, елдің қояр сұрағы мынау:  СЫРТҚЫ  ІСТЕР МИНИСТРІ  ЕРЛАН ЫДЫРЫСОВ  ІСТЕП ОТЫРҒАН ҚЫЗМЕТІНЕ САЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ҮЙРЕНЕ МЕ, ӘЛДЕ... ӨЗІ АЙТҚАНДАЙ ...МИЫН АУЫСТЫРА МА ?!.

Қазыбек ИСА,

Qazaquni.kz